Tímarit Máls og menningar - 01.09.2017, Síða 65

TMM 2017 · 3 65
Kári Tulinius
Talað upp úr draumi
— Tapio Koivukari og skáldsaga
hans Predikarastelpan
Fyrir Íslending er dvöl í Finnlandi stundum eins og að vera í draumi, og ekki
bara vegna þess að það sem stendur á skiltum er óskiljanlegt, eða vegna þess
að stundum er rambað á sænskumælandi svæði og allt í einu er tungumálið
næstum orðið að íslensku. Allt er bæði kunnuglegt og framandi, húsin, fólkið
og menningin. Trúarathafnir eru gott dæmi. Brúðkaup í Finnlandi eru mjög
keimlík þeim íslensku, en jarðarfarir allt öðruvísi. Minningagreinar tíðkast
ekki í blöðum heldur senda Finnar hinum látna kort, yfirleitt í stóru sniði,
sem lesin eru í erfidrykkjunni. Þessi lestur getur tekið margar klukkustundir.
Á meðan situr fólk og snæðir. Sértrúarhópar, öfgafullir á íslenskan mæli-
kvarða, eru líka eðlilegur hluti af samfélaginu þó að flestir séu í finnsku
lúthersku kirkjunni. Ég hef búið í Finnlandi samtals rúm tvö ár og kynnst
þónokkrum fjölda fólks sem fór í gegnum tímabil ofsatrúar, oft á yngri
árum. Það fór á stórar samkundur, útihátíðir, og upplifði mjög sterkt að hafa
höndlað sannleikann saman. Á mínum þrjátíu og sex árum sem Íslendingur
hef ég kynnst tveimur samlöndum sem þetta á um, og þurftu þeir báðir að
leita yfir hafið til að komast á stórt mót með sannfæringarsystkinum sínum.
Myndin sem Finnar hafa af sjálfum sér, og aðrir af þeim, er að þeir séu
verkfræðingaþjóð, rökfastir, lausnamiðaðir, fámæltir og tilfinningakaldir.
Það er erfitt að koma þessu heim og saman við trúarhitann sem getur blossað
upp. Þessi tvískipting setur mark sitt á skáldsöguna Predikarastelpan eftir
Tapio Koivukari, sem kemur út á íslensku nú í haust. Hún byrjar á því að
tólf ára stelpa sér engla á meðan hún dvelur á spítala. Í fyrstu málsgreininni
er fjölskylda hennar kynnt til sögunnar, og svo ótilgreindur „einhver“ sem
vitnar í Biblíuna og líkir stelpunni við Jesú. Þetta hopp á milli tilverusviða,
sem og það hvernig samfélagið skilgreinir einstaklinga eftir eigin höfði, er
mjög fín kynning á því sem fjallað er um. Fyrsti kafli heldur svo áfram og
lýsir högum fjölskyldunnar sem og því hvernig hjúkrunarþjónustunni er
háttað á sögutíma og án þess að það sé sagt beint út nær lesandinn án mikillar
fyrirhafnar að reikna út að hann sé staddur í Finnlandi á fyrstu árum eftir
stríð, þegar bakteríudrepandi lyf voru enn nýtilkomið kraftaverk lækna-
vísindanna. Þetta upphaf teflir saman því sem á eftir að takast á í bókinni,
trúnni á hið yfirskilvitlega og traustinu á því sem skilningarvitin tjá fólki.