Tímarit Máls og menningar - 01.09.2017, Síða 109

U m s a g n i r u m b æ k u r
TMM 2017 · 3 109
setur er fjallað um tvenns konar tíma,
daginn annars vegar, sem er pískaður
áfram miskunnarlaust, og hins vegar
hið fábreytta, almúgalega tif tímans,
hinar stafalygnu stundir sem ljóðmæl-
andi hefur leyft sér að ganga á hönd.
Tvenns konar tími, tvenns konar verð-
mætamat, birtist einnig í Draumljóði,
þar sem marglitum brotum er þröngvað
saman í lífvana, storknaða heild „sem
líkt og samkvæmt tilskipun / gaf frá sér
glit; enginn vottur / innileiks, þrár eða
kynngi“.
Skáldskapurinn og skáldið eru enn
sem fyrr áleitin viðfangsefni. Gralridd-
arinn er hér áttavilltur og kvíðinn þar
sem hann fetar sig áfram á gangvara
orðsins um myrkviðinn, og leiðarstjarn-
an hulin skýjum (Stef úr strengleik).
Farandskáldið á ekki þann kost að setj-
ast um kyrrt; hann á það alltaf víst „að
fjarskinn mikli / færðist ögrandi nær /
og nísti hann síðast.“
Þessi bók er innhverfari, persónulegri
en margar af fyrri bókum Þorsteins frá
Hamri. Mörg ljóðanna fela í sér einhvers
konar lífsuppgjör. Skáldið lítur yfir eigin
ævi „með sínu af hverju: sætleik, böl-
móði, þrám“, í vitund um hin óumflýj-
anlegu endalok:
Þvert sér um geð segir Gleðin:
Það dimmir,
drekkið mig út.
Biðjið nú ásjár
dísirnar Miskunn og Mildi!
Óboðin kemur
sú er þið flýið, forðizt
og dragið í lengstu
lög að nefna:
fjórða systirin,
sjálf hin rökkvaða Náð. (Systurnar)
Garðurinn í samnefndu kvæði er tákn
fyrir huga ljóðmælanda, sem áður var
„opinn til margra átta“ og „lýstur brag-
andi ljósum“, en mókir
núna, ef nýtt bros
fer stjörnum um stíginn …
– – –
hikar, spyr sig
hve hratt sér leyfist úr þessu
að grænka og gróa.
Minningar leita á hugann frá horfnum
gleðifundum við skál í ljóðinu Kvöld hjá
gömlu kránni, sem lýkur á þessum ljóð-
línum (og fallegu nýyrði: flökkubrek):
Ó, hvílík veizla vinum tveim: að finna
í vitum angan flökkubreka sinna …
Ljóðið Frá þeim dögum er æskumynd:
ljóðmælandi í hópi fólks sem drap á dyr
„ungra, brýnna erinda“
glaðbeitt, þykkjuþung
og þóttumst raunar á stundum
heyra í eigin höggum
hreim úr gömlu bergmáli
– – –
enn speglast í sjáöldrum okkar svipir
mikils háttar;
bros jafnt sem beiskja frá þeim dögum.
Ævi mannsins er sýnd í líkingu árstíð-
anna, óskirnar falla mönnum úr minni
eins og reyniberin af trjánum að hausti,
og enginn væntir þess í dögun að
draumar næturinnar rætist (Seint).
Tímarnir eru óræðir, viðsjálir, háska-
legir (Ásýnd heimsins, Hljóð), en á móti
er teflt „friði, / vinafriði, / vinnufriði /
eins og þeim / þegar manneskja reisir
manneskju / hjástoð við hjartað“. Ljóðið
Sólheimar hefst þannig: „Gæði veraldar:
/sýn, ómur og orð / stikur sem vísa veg-
inn til móðurdyra“. Orðið móðurdyr
minnir á Ólaf liljurós og er annars
einkaorð Þorsteins frá Hamri. Hér er
fjallað um gildi listarinnar og ekki síður