Tímarit Máls og menningar - 01.06.2003, Blaðsíða 31

tmm bls. 29
hann sér allan rétt til að tilheyra ekki menginu
„allir". Svona slagorð og alhæfingar geta jafn-
vel haft þveröfug áhrif, og gera það oft. Þegar
auglýsendur/seljendur höfða til einsleitni fólks
finnst manni gott að finna til sérstöðu sinnar -
maður fellur ekki í gildruna. Eða telur sér alltént
trú um það. Slagorðum sem eru stíluð inn á
múgsefjun og einsleitni fólks verður samt oft
ágengt. Öllum brögðum er beitt í bókinni, líka
styrkjandi hóli eftir að viðskipti hafa átt sér
stað. Hugmyndin gengur upp af því að mark-
hóparnir eru skýrir og þeir virka.
Framtíðarmanni LoveStar (bókarinnar) er
hægt að stýra með auglýsingum sem koma út
úr svokölluðum gölurum, einstaklingum sem
verða að fjármagna líf sitt með því að hrópa fyrir-
varalausar auglýsingar í tíma og ótíma á götum
úti, kannski ekki ósvipað því sem gsm-notend-
um stendur núna til boða, að senda auglýsingar
með smáskilaboðum í síma til að fá eigin skila-
boð frítt.
Slagorð bókarinnar mega sín samt lítils gagn-
vart Sigríði og Indriða sem hafa hvort annað og
hvorki þurfa né vilja mikið meira frekar en flest
nýreiknuð pör, eins og stemningsdeildin kemst
að ótrúlega seint í bókinni. Það bendir til þess
að stemningsdeildin sé enn í verulegri mótun,
ella hlýtur það að vera formgalli á henni að hún
sé ekki búin að átta sig á því að þegar þarfir
fólks eru afgreiddar í eitt skipti fyrir öll er öll
frekari markaðsherferð unnin fyrir gýg. Hvort
sem tveir himbrimar finna hvor annan eða tveir
menn geta þeir sent frá sér eina bylgju í stað
tveggja. Þarfirnar verða takmarkaðar og út-
gjöldin sáralítil. En það er ekki það sem stemn-
ingsdeildin vill. Samt er hún lengi bókar ábyrg
fyrir því að leiða saman þá tvo einstaklinga
hverju sinni sem samkvæmt útreikningum vilja
ekkert annað en hinn aðilann. „Getur verið að
hamingjan sé einmitt leiðin til glötunar?" spyr
Ragnar Ö. Karlsson stemningsmaður (200)
þegar honum verður Ijóst að hinir ástföngnu
þurfa einskis með, eyða engu og að fyrirtækið
þénar ekki nóg. í augum Ragnars, stemnings-
mannsins sem hugmyndin einbeitir sér að
þegar LoveStar þreytist á því að vera viðfang
hennar, verður hamingjan mæld í krónum og
aurum. Eins er það óhagstætt fyrir söludeildina
að systkini hafi sömu áhugamál, þá gætu þau
hlustað á diskana hvert hjá öðru, skipst á föt-
um, lesið sömu bækurnar og sinnt sömu kanín-
unni. Nei, frekar er þeim stýrt í ólíka farvegi til
að hámarka sölumöguleika. Aðeins þannig get-
ur arður hluthafanna orðið mestur.
Þegar Sigríður hefur verið reiknuð en Indriði
ekki neita þau að verða við útreikningunum,
neita að horfast í augu við að þau séu ekki ætl-
uð hvort öðru. Þau líta á útreikningana sem
mistök sem þau ætla að leiða hjá sér. En stemn-
ingsdeildin lætur ekki að sér hæða, hún er búin
að reikna þau sundur, hana saman við Per
Moller, og leitar nú allra ráða við að koma vitinu
fyrir elskendurna eins og áður hefur verið reynt
á öllum tímum og í ýmsum bókum, m.a. gagn-
vart forverum þessa pars, Sigríði og Indriða í
Pilti og stúlku eftir Jón Thoroddsen. Einhver
annar veit betur, ævinlega. Stemningsdeildin
sendir ráðgjafa sem á að höfða til samvisku
þeirra og segir að þessi aðferð, að reikna sam-
an fólk eftir áhugamálum og öðru sem fólk á
sameiginlegt, stuðli að friði og sátt í heiminum
þar sem fólk tengist hnattrænt í gegnum nýjar
fjölskyldur í öðrum löndum og heimsálfum. Sig-
ríður og Indriði fara með veigamikil hlutverk í
þessu leikhúsi útreiknaðs markaðar en þau vilja
ekki láta að stjórn. Þau eru tvö sem verða eitt en
útreikningar sýna fram á að hið rétta er rangt.
Þegar röngum útreikningum er fylgt eftir með
réttum aðferðum og nægu fjármagni efast þeir
sem höfðu rétt fyrir sér. Þetta má yfirfæra á
hvað sem er, t.d. náttúruvernd þar sem náttúr-
an fær ekki að njóta vafans heldur markaðurinn.
Ádeila sem hugmynd
Það er erfitt að skilja bókina ekki sem ádeilu á
þaulreiknað markaðsþjóðfélag þar sem arð-
semi fjár er metin meira en arðsemi fólks. Höf-
undur gagnrýnir stýringuna, hvernig hinn frjálsi
vilji er hunsaður og öðrum vilja þröngvað upp á
fólk. Það sést ef til vill skýrast í því hvernig hver
atrennan á eftir annarri er gerð að ást Sigríðar
og Indriða sem hafa upp á sitt einsdæmi fund-
ið hvort annað. Líkt og illkvittna fólkið í Pilti og
stúlku er nú allt hið markaðssetta samfélag
önnum kafið við að stía þeim í sundur. Nú er
bréfum elskendanna ekki lengur stungið undan
eða þau endursamin heldur eru neikvæð skila-
boð send í gegnum sjónvarpsþætti, galara á
götum úti eða ráðgjafa sem eru með stöðug
þráðlaus skilaboð í eyrunum. Hversu lengi dug-
ir mótstöðuaflið þegar allir hinir leggjast á eitt
um að sannfæra mann um að hið rétta sé
rangt? Ef Sigríður tekur ekki saman við Per
verður Per ávallt einn og líka sú kona sem
Indriði á eftir að reiknast saman við. Hver vill
bera ábyrgð á þeirri vansæld?
Tilvist hamingjunnar er tryggð með
EftirSjánni. LoveStar tryggir þeim velsæld
sem fellur fram og tilbiður hann. EftirSjáin sér
öllum fyrir þeirri góðu tilfinningu að þeir hafi
tekið rétta ákvörðun, ævinlega. Hún hreinsar
upp fortíðina og færir heiminn nær hamingj-
unni. Allt annað sem menn hefðu gert hefði
leitt tortímingu yfir a.m.k. viðkomandi, gjarnan
þó gjörvalla heimsbyggðina. Þægindatilfinning-
in er tryggð, syndaaflausnin. Hún kostar bara
eitthvert lítilræði. Framtíðarmanninum er seld
fullvissan um að ákvörðunin hafi verið rétt,
hvort sem hún snýst um að taka seinni strætó,
skilja við kærastann, fara ekki í heimsreisu eða
borða lóusamloku. Allar óteknar ákvarðanir
voru rangar og fólk hallar sér andvaralaust aftur
í makindum, fullvisst um að hamingja þess sé
tryggð. Hamingjan er sem sagt líka fáanleg í
heppilegum umbúðum og einingum, vísindin
efla alla vellíðan. Fyrirhafnarleysið blífur.
Stemningsdeildin vinnur líka að því að
hneppa Guð í fjötra. Ef til væru tveir guðir -
einn hefði sem sagt ekki ráðandi markaðsstöðu
- væru þeir í samkeppni og byðu betri bjón-
ustu. Það er eftirspurn eftir því sem ekki fæst
keypt, svo sem hamingju, ást, heilsu, langlífi og
sól. Undarlegt er samt að stemningsdeildin sé
ekki búin að fjötra hugmyndina um markaðs-
settan Guð. LoveStar verður að fórna sér fyrir
leitina að LoveGod af því að hann er þræll hug-
myndarinnar. Byltingin étur börnin sín. Leitin að
Guð'rer hinsta verk LoveStars. Stemningsdeild-
in er búin að átta sig á að til þess að finna Guð
verður að elta uppi allar þær bænir sem menn
senda af stað. Á þessu stigi máls búa bænirnar
einar til ófyrirséðar og óútreiknanlegar bylgjur.
Öllum bænunum er beint á einn stað og þang-
að fer LoveStar líka, finnur fræ sem táknar í
senn dauða hans sjálfs og upphaf nýrrar verald-
ar. í fræinu safnast allt það sem sent er Guði,
allar bænir, allar frómar óskir, það sem á endan-
um er mesta verðmætið í gildisföllnum heimi.
Vald LoveStars hafði verið óvefengt. Er Love-
Star ríkið - eða þvert á móti? Er LoveStar (mað-
urinn) Kári Stefánsson og er LoveStar (fyrirtæk-
ið) íslensk erfðagreining? Er LoveStar (bókin)
lykilsaga?