Milli mála - 2018, Blaðsíða 162

SMIÐIR
162 Milli mála 10/2018
Þá var aðeins hægt að sveifla hakanum eða skóflunni til og frá
og tvístíga fram að hádegi til að frjósa ekki. Hádegisverðurinn –
næfurþunn súpa og tvær skeiðar af hafragraut – gaf ekki mikla orku
en það var samt gott að fá eitthvað heitt í kroppinn. Og enn dugði
maturinn einungis til þess að Potashníkov gat unnið eina klukku-
stund en þá var hann orðinn helkaldur. Loks var vinnudagurinn á
enda og eftir kvöldmatinn, þegar hann hafði borðað brauðið sitt og
skolað því niður með heitu vatni – það hvarflaði ekki að neinum að
borða það í matsalnum með súpunni heldur tóku allir brauðið með
sér í svefnskálann – lagðist hann umsvifalaust til svefns.
Hann svaf að sjálfsögðu í efri koju. Að sofa í neðri koju var eins
og að hírast í ísköldum kjallara, og þeir sem sváfu í neðri koju voru
vanir að standa hálfa nóttina við ofninn og skiptast á að grípa utan
um hann en ofninn var rétt volgur. Það var aldrei til nóg af eldiviði,
því hann þurfti að sækja fjögurra kílómetra leið eftir vinnu og allir
reyndu hvað þeir gátu að víkja sér undan þessu verkefni. Það var
hlýrra í efri kojunni þótt allir svæfu í vinnufötunum, húfum, vatt-
jökkum, ullarjökkum og vatteruðum síðbuxum. Það var hlýrra þar
uppi en samt fraus hárið við koddann um nóttina.
Potashníkov fann hvernig kraftar hans þurru með hverjum
degi. Hann, þrítugur maðurinn, átti erfitt með að klifra upp í efri
kojuna, hvað þá að komast niður. Maðurinn í kojunni við hliðina
hafði látist daginn áður, vaknaði bara ekki og enginn spurðist fyrir
um það úr hverju hann hefði dáið, eins og dánarorsökin gæti bara
verið ein og væri öllum ljós. Vörðurinn, sem var á dagvakt, gladdist
yfir því að hann hafði ekki geispað golunni um kvöldið, heldur um
morguninn, því að þá fékk hann dagskammt hins látna. Þetta var á
allra vitorði og Potashníkov herti upp hugann og fór til hans.
„Gefðu mér skorpubita,“ bað hann en vörðurinn svaraði með
ruddalegum formælingum, sem aðeins sá, sem er orðinn forhertur
af langvarandi orkuleysi og veit að honum verður ekki refsað,
getur látið út úr sér. Aðeins við mjög sérstakar aðstæður þorir sá
veikari að bölva þeim sterkari, og kjarkurinn stafar af örvæntingu.
Potashníkov þagði og gekk burt.
Hann varð að taka einhverja ákvörðun, finna upp á einhverju
þótt hann væri örmagna. Eða – deyja. Potashníkov óttaðist ekki
dauðann. En hann átti sér ástríðufulla, leynilega löngun, eins