Heilbrigðisskýrslur - 01.12.1937, Blaðsíða 158
156
þörfina á að sameina starf hinna ýmsu stofnana, er að berklamálum
unnu, í eitt berklavarnarkerfi, hið svonefnda Edinborgarkerfi, er sið-
ar er frægt orðið að góðri skipulagningu. Berklavarnarstöðin er eins-
konar miðdepill þessa kerfis. Til hennar koma allir í byrjun, og hún
vísar sjúklingunum í almenn sjúkrahús, berklasjúkrahús eða heilsu-
hæli, eftir því sem við á. Þess vegna er mjög fátítt, að sjúklingar séu
fluttir úr almennu sjúkrahúsi í berklasjúkrahús, og enn fátíðara, að
þeir séu fluttir úr berklasjúkrahúsi í heilsuhæli. Heilsuhælið, Sem
tekur aðeins við sjúklingum með veikina á vægu stigi, er eiga sér
góðar batahorfur, stendur í beinu sambandi við vinnuhælin og aðra
staði, er annast eftirmeðferð sjúklinganna. Enn fremur hefir berkla-
varnarstöðin beint samband við barnahæli og barnaskóla fyrir veikluð
hörn. Fyrir þá, sem ganga til meðferðar á stöðina (ambúlant sjúk-
linga) eru til svo nefnd útiloftsskýli (openairshelters).
Edínborgarkerfið hefir náð geysi-útbreiðslu, eig'i að eins í Bretlandi,
heldur einnig um mörg önnur lönd. Einkum hefir það þótt gefast vel
i strjálbýlum löndum og þar sem skortur er á sjúkrarúmum fyrir
berklaveika sjúklinga.
Papworth-stofnunin í Englandi, sem víðfræg er orðin undir stjórn
Warrier-Jones’, á rætur að rekja til Edinborgarkerfisins. Þar er
berklasjúkrahúsið nátengt berklavarnarstöðinni og tekur á móti öll-
um þeim, sem eru alvarlega eða þungt haldnir. Hinir, sein hafa veikina
á vægu stigi, fara beint i hressingar- eða heilsuhæli. í berklasjúkra-
húsinu eru alvarlega eða þungt haldnir sjúklingar aftur smám saman
greindir í sundur. Króniskir sjúklingar eru sendir i eftirmeðferðar-
hælin, þ. e. í þessu tilfelli vinnuhælin, en hinir, sem allar horfur eru
á, að muni sigrast á sjúkdómnum, flytjast í heilsuhælin.
Fyrirkomulag þetta hefir á síðari árum breiðzt mjög út utan Eng-
lands. Eru stofnanir Briegers í Herrnprotsch og Braeunings í Stettin
einkum mjög rómaðar. Hér á Norðurlöndum hefir vinnuhæli með
svipuðu sniði verið rekið við GJitre í Noreg'i, og í Hollandi, Bandaríkj-
unum og jafnvel í Indlandi hafa vinnuhælin mjög rutt sér til rúrns.
Til samanburðar fyrirkomulagi þessu, sem í alla staði er hið á-
kjósanlegasta, má nefna berklavarnarstöð, sem starfar ein út af fyrir
sig, eða í sambandi við almenn sjúkrahús, en ekki berklasjúkrahús
eða heilsuhæli. Gangurinn er þar oftast sá, að starfandi læknar hafa
jafnan rétt á að leggja sjúklingana á heilsuhæli eða berklasjúkra-
hús og sjálf stöðin. Af þessu leiðir, að á berklasjúkrahúsin koma
fleiri eða færri lítið veikir sjúklingar, sem eiga heima á heilsuhæli,
en hins vegar liggja þungt haldnir sjúklingar á heilsuhælum eða al-
mennum sjúkrahúsum. Afleiðingin verður sú, að sjúkrarúmafjöld-
inn nýtist ekki fullkomlega. Legutími sjúklinganna lengist, en það
hefir aukinn kostnað í för með sér.
Ég gat þess, að stöðvastarfsemin hefði í byrjun verið mjög tak-
mörkuð og' unnið nær eingöngu að því að aðstoða og hjálpa hinum
berklasýktu heimilum. Á síðari áruin hefir hér orðið nokkur breyt-
ing á. Þungamiðja starfseminnar hefir að vísu haldizt í hinu berkla-
sýkta umhverfi, en auk þess hafa verið teknar upp víðtækar röntgen-
rannsóknir á fjölda manns, án þess að vitað væri um berldaveiki í