Heilbrigðisskýrslur - 01.12.1940, Síða 42

40
Tala dauðra úr berklaveiki er lítið eitt hærri en síðastliðið ár, en
ekki svo, að ástæða sé til að ætla, að um raunverulega aukningu
berklaveikinnar sé að ræða. Heilaberkladauðinn er aðeins 8,7% alls
berkladauðans. Er það stórum lægri hlutfallstala en nokkurn tíma áð-
ur, síðan farið var að skrá banamein nákvæmlega (1911). Lengi var
hún um og yfir 20% (hæst 1926: 25,1%), en hefir verið nokkru lægri
undanfarin ár (lægst 1938: 12,3%). Má ætla, að hinn minnkandi
heilaberkladauði bendi örugglegar en flest annað á, að alvarlegar
nýsmitanir berklaveiki strjálist nú verulega.
Skýrslur hafa borizt um berklapróf á samtals 8621 manns í 28
læknishéruðum. Skiptist sá hópur þannig eftir aldri og útkomu
(sbr. töflu XI):
0— 7 ára: 849, þar
7—14 —: 5848, —
14—20 —: 840, —
Yfir 20 —: 1084, —
af jákv. 44 eða 5,2 %
— — 940 — 16,1 —
— 310 — 36,9 —
— — 799 — 73,7 —
Berkladauðinn sundurliðast þannig' (tölur síðastliðins árs í svig-
um): Úr hálsberkluin dóu 0 (0), lungnaberklum 72 (58), berklafári
4 (7), eitlatæringu 6 (0), beina- og liðaberklum 0 (7), heilahimnu-
berklum 9 (14), berklum í kviðarholi 6 (4), berklum í þvag- og getn-
aðarfærum 7 (4) og í öðrum líffærum 0 (0).
Skýrsla berklayfirlæknis 1940.
Árið 1940 voru framkvæmdar berklarannsóknir (röntgenrann-
sóknir) í 21 læknishéraði. Voru alls rannsakaðir 18657 manns, á 6
heilsuverndarstöðvum 10603 aðallega úr 7 læknishéruðum (Hafnar-
fjarðarhérað fylgir enn sem komið er Heilsuverndarstöðinni í Reykja-
vík), en með ferðaröntgentækjum 8054 úr 16 læknishéruðum. í 2
þessara héraða (Reykjavikur og' Akureyrarhéraði) voru starfandi
heilsuverndarstöðvar. Fjöldi rannsóknanna er hins vegar langtum
meiri, þar eð margir komu oftar en einu sinni til rannsóknar.
Námu þær á árinu 26719. Árangur rannsókna heilsuverndarstöðvanna
verður greindur síðar (sbr. bls. 97—99), en af 8054, er rannsakaðir
voru með ferðaröntgentækjum, voru 96, eða 1,2%, taldir hafa virka
berklaveiki. Eins og að undanförnu voru rannsóknirnar úti um hér-
uðin ávallt framkvæmdar í samráði við héraðslæknana. Heildar-
rannsóknir voru nú framkvæmdar í 4 héruðum (Hóls, Ólafsfjarðar,
Svarfdæla og' Keflavíkur). Þá var og framkvæmd heildarrannsókn
á íbúum Saurbæjarhrepps i Eyjafirði (Akureyrarhérað). Tilhögun
við heildarrannsóknirnar er á þá leið, að berklapróf er framkvænit
á öllum upp að 40 ára aldri. Á börnum til 13 ára aldurs er notað
húðpróf (percutanpróf), en á hinum eldri stungupróf (intracutan-
próf). Er dælt í húðina allt að 1 mg af tuberkúlíni. Þeir, sem nei-
kvæðir reynast við berklaprófið, eru eigi rannsakaðir frekar. Hinir
jákvæðu, svo og þeir, er eigi voru berklaprófaðir, eru allir röntgen-
skoðaðir. 1 þeim héruðum, er rannsökuð voru, en heildarrsóknir
eigi framkvæmdar, var fólk valið til rannsóknanna á sama hátt og