Heilbrigðisskýrslur - 01.12.1940, Side 107

10,3
E. Manneldisráð ríkisins.
Manneldisrannsóknum, sem hafnar voru seint á árinu 1939, var
haldið áfram, og var skýrslugerðum þeirra lieimila, sem þátt tóku í
rannsóknunum, að inestu lokið á þessu ári.
Framkvæmdarstjóri manneldisráðs ferðaðist um, eftir því sem
ástæður leyfðu, tií þess að fjdgjast með og' leiðbeina við skýrslu-
gerðina.
Nokkrar rannsóknir voru gerðar á einstökum fæðutegundum.
4. Húsakynni. Þrifnaður.
Byg'gingarframkvæmdir stöðvuðust að miklu leyti á árinu vegna
hernaðarástandsins, en verkafólk flykktist í atvinnu til Reykjavikur
og annarra setuliðsstöðva, þrengdi þar að fólki, sem fyrir var, og bjó
marg't við lítil og léleg húsakynni. Var ekki ótítt, að aðkomufólk
fengi að liggja margt saman á g'ólfinu í dagstofum fólks yfir blánótt-
ina, og ekki dæmalaust, að menn hefðust við í þvottakjöllurum og
álíka vistarverum, en gisnir og lítt upphitanlegir sumarbústaðir urðu
eftirsótt vetrarhíbýli. Ekki hefir skort á, að læknar og heilbrigðis-
yfirvöld hafi varað við heilbrigðishættu af þessu ástandi, en slíkt hefir
ýmist litla áheyrn fengið annarra valdamanna, eða við ekkert hefir
verið ráðið.
Flestum læknum þykir seint miða í þrifnaðarátt og nefna einkum til
salernaleysi á mörgum heimilum í sveitum og' lúsina, sem enn er alls
ráðandi. Það er táknandi fyrir trú vorra tíma á almætti ríkisstjórna,
sem einhlítt sé að varpa öllum áhyggjum sínum á, að húsmæðrum,
sem ofbýður lúsin í byggðum sínum, dettur ekkert tiltækilegra í hug
en gangast fyrir ávarpi til heilbrigðisstjórnarinnar um að hún geri
lit stjórnarleiðangur til að leita landsfólkinu lúsa og þrífa byggðirnar.
Hefir jafnvel verið undir þetta tekið af sumum læknum. Vist væri
heilbrigðisstjórnin ekki of góð til þessara athafna, ef framkvæman-
legar væru og líklegar lil að bera árangur. En því miður verður ekki
talið, að slíku sé að heilsa. Það er mál fyrir sig, að kunnandi starf-
liðs er algerlega vant til slíkra stórræða, en ef lil væri og í ráðizt,
mundi kostnaður af alls herjar tilraun til að lúshreinsa alla þjóðina
nema hundruðuin þúsunda, ef ekki milljónum. Hitt er óefnilegast,
að engin líkindi eru til, að slík alls herjar lúshreinsun nálgaðist það
að takast. Það er lítið fyrirtæki að telja alla landsbúa, en Hagstofan
kann um það að bera, hve erfitt er að láta engan sleppan undan
talningunni. Á því má nokkuð marka það, hver vanhöld vrðu á því,
að allir lúsakroppar landsins næðust til hreinsunarinnar, að ekki
sé talað um, hvcrjir erfiðleikar yrðu á því að láta enga lúsina sleppa
lifandi undan. Og er hér komið að kjarna málsins. Að óbreyttu menn-
ingarástandi þjóðarinnar, að því er tekur lil persónulegs þrifnaðar,
mundi hún að nokkrum vikum eða mánuðum liðnum frá hreinsuninni
vera orðin jafn lúsug aftur. Þjóð, sem er á því menningarstigi, að
hún umber lús og kann ekki eða liirðir ekki um að þrífa sig — hvert
heimili og að kalla hver einstaklingur — hlýtur að verða lúsug og
14