Heilbrigðisskýrslur - 01.12.1940, Side 205

203
misfellur værii orðnar eiiis almennar og hér mætti telja gilda ástæðu
til að ætla, að þær væru, að taka einstök mál út úr og reka þau til því-
líkra úrslita. Vér kysum ekki að fara með þessi mál eins og glæpi,
enda svaraði það alls ekki tilgangi vorum — heldur félagslegt vanda-
mál, sem enginn vafi gæti leikið á, að væri fyrir hendi og að oss
steðjaði ekki af ásettu ráði ncins að vinna oss tjón, heldur fyrir
óhagstæða rás viðburðanna. Um skýrslu lögreglunnar þyrfti raunar
eklcert að ræða frá eða til í þessu sambandi og sizt einstaka liði
hennar. Tala setuliðsmanna borin saman við tölu þjóðarinnar og
óhindruð, náin viðskipti þeirra við landshúa væri út af fyrir sig full-
nægjandi staðreynd um hina stórkostlegu siðferðishættu, sem búin
væri íslenzku kvenfólki, ekki sízt hinu yngsta og óreyndasta. Óræka
vitnisburði um siðspillingu af samhúð við erlent setulið mætti fá hvar-
vetna, þar sem erlendur her hefði dvalizt langdvölum, en hér væri hún
sennilega geigvænlegri en sagan kynni frá að herma, því að aldrei
mundi jafn fjöhnennur erlendur her að tiltölu við landsbúa hafa tekið
sér setu í nokkru þjóðlandi. Annars staðar hefði spillingin náð til
einstakra borga og landshluta, en hér mætti landið allt heita ein setu-
liðsstöð og öll Jijóðin „undir lögð“. Væri full ástæða til að efast um,
að hugsanlegt væri, að þjóðin fengi slaðizt þessa raun til lengdar án
þess að glata sjálfri sér. Skýrsla lögreglunnar - þó að öll fengi stað-
izt — gæti aldrei gefið nema litla hugmynd um, hvert stefndi. Hún
gæti aldrei gefið tilefni til neinna þeirra ráðstafana, sem ekki hefði
verið fyllsta ástæða til að ráðast í þegar fyrsta daginn, er setuliðið
steig hér á land, ef nægrar fyrirhyggju hefði verið gætt.
5. Mér virtist af ýmsu, er á góma bar í samtalinu, að stjórn setu-
liðsins ætti uin það sammerkt við allan fjölda þeirra íslendinga, sem
tekið hafa til máls um þetta efni al' litlum skilningi, að hún greindi
ekki nógu glögglega í sundur vanda þjóðarinnar í heild af liinum
óhjákæmilega tíðu samböndum setuliðsmanna og íslenzkra kvenna,
ef allt væri látið afskiptalaust, og hin einstöku sambönd, sem eru að
sjálfsögðu næsta hversdagsleg og ekkert tiltökumál. Jafnvel hin
ósmekklegustu lausungarsambönd einstakra íslenzkra kvenna við
nieira og minna ókennda karlmenn innlenda og erlenda eru því miður
engin nýung, og að sjálfsögðu skiptir ekki miklu máli fyrir liinar
einstöku stúlkur eða vandamenn þeirra, hvort þær leiðast á glapstigu
og „fara í hundana“ fyrir mök sín við setuliðsmenn eða einhverja
aðra. Enn síður þnrf nokkur voði að vera á ferðum fyrir hvern ein-
stakan af „skikkanlegum" samböndum og þar á rneðal góðum og
gildum hjónaböndum setuliðsmanna og' íslenzkra kvenna. Og vissu-
lega er meira en líklegt, að þar megi benda á einstök dæmi um hin
fegurstu og farsælustu tengsl kynjanna eigi síður en annars staðar.
En sé málið skoðað í heild, verður annað uppi á teningnum. Frain
hjá því verður ekki komizt, að fari fjöldi karla á einum slað veru-
lega fram úr tölu kvenna, leiðir það óhjákvæmilega til meiri og minni
siðferðilegra vandræða. Verði tala karla til langframa tvöföld eða
meira á við tölu kvenna á saina stað, má gera ráð fyrir, að voði sé á
ferðum, er nálgist fullkomna siðferðilega upplausn, því meira sem
karlmönnunum fjölgar, og eyluir það að sjálfsögðu á vandann, ef