Heilbrigðisskýrslur - 01.12.1941, Side 184

182
Landlæknir svaraði bréfi stiftamtmanns með alllöngu bréfi nærri
mánuði síðar. Skýrir hann þar frá, hver sé skoðun lækna á variolatio
og gerir sem mest úr gildi hennar. Má heita, að hann taki á sig ábyrgð
á aðgerðum Sveins („ikke uden mit Samtykke“), jafnframt því sem
hann réttlætir þær, en að vísu eru í valtara lagi sönnunargögn hans
fyrir því, að bólusóttin hafi verið komin norður á undan sendingu
Sveins, og þó einkum rök hans fyrir því, að hin eiginlega og umtals-
verða bólusótt í Skagafirði hafi borizt með vermönnum að sunnan
æði löngu síðar. Að öllum vafningum slepptum er reyndar ekki meira
sagt í bréfi landlæknis en það, að lausleg fregn (sem hann gerir ráð
fyrir, að geti verið ósönn) hafi borizt af bólusótt í Húnavatnssýslu,
áður en sendingin fór norður, og víst hafi bólusóttin verið komin á
4—5 bæi í Skagafirði, áður en vermenn komu. Er eftirtektarvert, að
tímaákvarðanir eru engar greindar, auk þess sem það talar sínu
máli, að ekki er getið legu hinna fyrstu sýktu bæja i Skagafirði með
tilliti til nágrennis eða samgangna við Steinsstaði. Er bréf Iandlæknis
að þessu leyti líkara varnarskjali sakbornings fyrir rétti en hlutlausri
umsögn embættismanns. Þessi umsögn landlæknis, sem tekin er eftir
bréfabók landlæknisembættisins, eins og önnur þau bréf, er hér fara
á eftir, er svo hljóðandi:
Til Kammerherre Levetzów.
Bprnekoppers Indpodnings Nytte blev vedligeholdt og lært ved Kjpben-
havns Akademie, hvor jeg opholdt mig 1780, og saa vidt er den
anprist iblandt Lægerne i Henseende til Sygdommens Forringelse og
lykkelig Udfald, at den recommenderes ei aleene, naar ingen Kopper
grassere, for at afværge Fare i paakommende Epidemie, men ogsaa naar
ellers grassere Kopper og ingen anden ondartet Sygdom hersker paa sanime
Tid og Sted. At Indpodning endog efter nylig foregaaende Besmittelse af
de naturlige Kopper kan være tjenlig og ikke at foragte, paastaaer Dims-
dale (en engelsk Læge)1) med flere; at Forretningen ligeledes er bleven
foretaget uden nogen Forheredelse hos Subjecterne, bekræfter iblandt
andet et Forspg i Norge, da Folk paa Landsbpygden ved en Prests For-
anstaltning blev lOOdevis og saa at sige i Flæng inoculeret med heldigste
Udfald. Ihvorvel det er Sandhed, at jo bestandigere Ivopperne ere, eller
oftere bespge et Sted, jo færre Folk faaer de Lejlighed til at overfalde, da
ingen faaer ægte Kopper mere end een Gang, og tvertimod jo sjældnere de
bespge et Sted, jo flere forefindes de, som ikke har haft Kopper f0r, og
altsaa blive mere grusomme og overfaldende, ligesom her i Landet, hvor
de altid forekommer i Skikkelse af Epidemie, og ret hesynderlig, eftersom
Historien viser, lader omtrent 20 Aar i mellem og standser ikke ad Gangen,
fprend de har overgaaet hele I.andet, og det desformedelst kunde være
bedre, at Kopperne kom oftere; torde jeg' dog ikke være saa dristig og
forskrive Materien fra fremméde Lande til at indpode her, da det vilde
hlive meget vanskjelligt at forsvare, om man ikke var Aarsag til det hele
1) Thomas Dimsdale (1712—1800), enskur læknir, er varð mjög kunnur af rit-
um sínum um variolatio, m. a. The Present Method of Inoculation for the Small
Pox, er út kom 1767 og síðan i mörgum útgáfum. Katrín mikla kallaði hann til
Rússlands til þcss að setja I’áli prinz bólu, er vel tókst, og pá hann fyrir það
miklar sæmdir og ríkuleg laun (10 þúsund sterlingspund og að auki 500 sterlings-
pund á ári upp frá því).