Þjóðmál - 01.09.2015, Page 75

ÞJÓÐMÁL hausthefti 2015 73
banka, þótt bókfært eigið fé bankans við söluna
haustið 2010 hafi verið um €1 milljarður og í
árslok 2014 um €769 milljónir. Jafnframt verður
að hafa í huga, að veðið var allsherjarveð, og
Kaupþing skuldaði Seðlabankanum meira
en €500 milljóna neyðarlánið. Hinum dönsku
kaupendum er ekki um að kenna. Þeir sættu
vissulega lagi, en þeir gerðu ekkert ólöglegt,
að því er virðist. Margar spurningar vakna því:
Hvers efnis var kaupsamningurinn haustið
2010? Var hagstæðara tilboðinu tekið? Var gert
ráð fyrir afskriftum jafnt og tapi til frádráttar
kaupverði? Hvers vegna létu íslensk stjórnvöld
undan hótunum danskra stjórnvalda? Gat
forsætisráðherra ekki gert sér ferð til Kaup-
mannahafnar og beðið starfsbróður sinn ásjár í
einlægu einkasamtali? Hefði ekki verið skyn-
samlegra að nota eitthvað af lánum Alþjóða-
gjaldeyrissjóðsins til að leysa til sín bankann
en að geyma þetta fé óhreyft á vöxtum í banka
í New York? Og hefði íslenska ríkið ekki átt að
setja það skilyrði í upphafi, að hann hefði mann
eða menn í stjórn til að fylgjast með rekstri
bankans, á meðan viðskiptunum var ólokið?
Hvers vegna átti hinn íslenski kröfuhafi ekki
að njóta góðs af því, þegar danska ríkið veitti
bankanum óbeinan stuðning að upphæð 425
milljónum danskra króna að mati ráðherra-
nefndar Evrópusambandsins? Hefði ekki átt
að reikna það til lækkunar bókfærðu tapi?
Hugsanlegt hefði líka verið að selja ekki allan
bankann, heldur aðeins til dæmis helminginn
lífeyrissjóðnum ATP, sem átti tvímælalaust
hagsmuna að gæta og naut stuðnings danskra
stjórnvalda. Enn annar möguleiki hefði verið
að setja bankann í skiptameðferð, leysa hann
upp, eins og nýju eigendurnir gerðu raunar að
lokum. Hvers vegna áttu þeir Christian Dyvig,
Bjarne Graven Larsen, Henrik Sjøgreen og Fritz
Schur að græða hundruð milljóna og milljarða á
þessum kaupum, á meðan Seðlabankinn tapaði
tugmilljörðum á þeim? Erfitt er að meta, hvað
þessi handvömm kostaði Seðlabankann, en ef
reiknað er með sama eigið fé FIH banka og nú
er bókfært, þá er það €769 milljónir, sem þarf
þá að draga €225 milljónir frá, af því að það
verð greiddu núverandi eigendur fyrir bankann.
Samkvæmt því er tjónið €544 milljónir. Þá er
gert ráð fyrir, að allsherjarveðið hefði nýst til að
lækka skuldir Kaupþings við Seðlabankann. Ef
svo er ekki, þá nemur tjónið að minnsta kosti
€275 milljónum, sem er afgangurinn af skuld
Kaupþings við Seðlabankann, eftir að €225
milljónir höfðu verið greiddar í fyrstu (og einu)
útborgun fyrir bankann.
Heritable Bank
Heritable Bank var stofnaður í Glasgow 1877, en
skráður 1887. Hann var fluttur til Lundúna 1950
og hafði aðsetur að 8 Hill Street við Berkeley-
torg í vesturhluta borgarinnar, West End. Þegar
leið að aldamótum og Halldór J. Kristjáns-
son, bankastjóri Landsbankans, hugðist færa
út kvíarnar og veita efnuðum Íslendingum
fjármálaþjónustu í Bretlandi, benti fjármálaráð-
gjafinn John Quitter honum á þennan litla, en
trausta banka, sem sérhæfði sig í fasteigna-
lánum (Páll Hreinsson o. fl., 2010, b. 8, Viðauki
1, 89). Í júlí 2000 keypti Landsbankinn 70% í
bankanum af Wachovia bankanum og nokkrum
stjórnendum. Í febrúar 2002 keypti Lands-
bankinn afganginn af hlutabréfunum. Samtals
greiddi bankinn £25,9 milljónir fyrir bankann.
Martin Young, sem hafði verið bankastjóri, hélt
starfi sínu, en samtals störfuðu 32 menn í bank-
anum. Árið 2002 dró Young sig í hlé, og Mark
Sismey-Durrant, sem hafði starfað hjá HSBC
bankanum í Bretlandi og Sun Life Financial
í Kanada, var ráðinn bankastjóri. Bankinn óx
hægt og örugglega í höndum hans. Árið 2003
hóf bankinn að taka á móti heildsölulánum og
árið 2004 venjulegum innlánum einstaklinga.
Árið 2004 hóf bankinn líka að veita sérhæfð
fasteignaveðlán. Heildarvelta bankans hafði
verið um £175 milljónir, þegar Landsbankinn
keypti hann, en hún var orðin um £450 milljónir
árið 2005 og nálgaðist einn milljarð punda,
er yfir lauk. Í árslok 2004 var Heritable Bank
metinn á um £355 milljónir. Árið 2005 stofnaði
Landsbankinn síðan sérstakt útibú í Lundúnum,
sem hafði aðsetur að 15 St. Botolph Street í
fjármálahverfinu, City. Tók það smám saman
að sér ýmis fjármögnunarverkefni og veitti
fjármálaþjónustu (Halldór J. Kristjánsson o. fl.,
2009; Sismey-Durrant, 2014).
Í október 2006 hóf Landsbankinn að taka
við innlánum á svokallaða Icesave-reikninga
á Netinu, en hugmyndina átti Sismay-Durrant
bankastjóri, sem var í leit að nýjum tækifærum
(Björgólfur Thor Björgólfsson, 2014, 162). Þótt
reikningarnir væru í útibúi Landsbankans,
hafði Heritable Bank yfirumsjón með þeim,
en bakvinnu annaðist Newcastle Building
Society. Heritable Bank starfaði eftir skoskum