Þjóðmál - 01.06.2020, Blaðsíða 45

ÞJÓÐMÁL Sumar 2020 43
Sjálfbærni er leiðarljósið
Ríkisstjórnin hefur lagt áherslu á nýsköpun í
atvinnulífinu í öllum greinum. Útflutnings- og
markaðsráð og Íslandsstofa, sem er samstarfs-
vettvangur stjórnvalda og atvinnu lífs, hafa
mótað stefnu í útflutningsáherslum þar sem
sjálfbærni er leiðarljósið. Aðrir þættir sem
koma sterkt inn í þessa mynd eru nýsköpun,
náttúra og síðast en ekki síst fólkið í landinu.1
Þessar áherslur snúa að sex þáttum:
• Orka og grænar lausnir
• Hugvit, nýsköpun og tækni
• Listir og skapandi greinar
• Ferðaþjónusta
• Sjávarútvegur
• Sérhæfð matvæli og náttúruafurðir
Áhersla er á hagvöxt og verðmætasköpun,
sem byggir á auknum útflutningstekjum,
þar sem nýsköpun og sjálfbærni skiptir
höfuð máli. Nýsköpun getur snúist um
markaðsstarf, að byggja upp sterk vörumerki,
gæði afurða, framleiðni í framleiðslu, að nýta
auðlindir með arðbærri hætti og bæta
menntun, svo nokkur dæmi séu nefnd. Síðast
en ekki síst þarf að nýta hugvitið betur.
Hugvitið er sjálfbærast allra auðlinda
Hugvit verður drifkraftur framfara á 21.
öldinni á sama hátt og hagkvæm nýting
náttúru auðlinda var drifkraftur framfara á
Íslandi á 20. öldinni. Fjórða iðnbyltingin er
hafin og framundan eru tækniframfarir sem
munu hafa mikil áhrif.
Kosturinn við hugvitið er að það þarf ekki að
spara það og það minnkar ekki heldur eykst
við notkun. Hugvit býr til nýja þekkingu,
stuðlar að nýsköpun og laðar til landsins inn-
flytjendur sem hafa áhuga á að setjast að og
starfa í menningar- og velferðar samfélagi.
Þegar ráðist er í nýsköpun sem tengist hug-
viti og skapandi greinum verða áföllin lítil
í samanburði við atvinnuleysi nú á tímum
COVID-kreppu. Fyrir Íslendinga er þetta
sérlega mikilvægt vegna þess hve vægi
auðlindanotkunar er mikið í sjávarútvegi,
orkunýtingu og ferðaþjónustu.
Auka þarf fjölbreytni og færa áherslur í
menntun, atvinnuþróun og nýsköpun í
greinar sem tengjast fjórðu iðnbyltingunni.
Fjórða iðnbyltingin tengist sjálfvirkni-
væðingu á fjölmörgum sviðum – gervigreind,
nýjum öflugum upplýsingakerfum, líftækni,
breytingum í fjölmiðlun og viðskiptaháttum.
Vægi efnislegra eigna minnkar á sama tíma
og óefnislegar eignar verða verðmætari.
Óefnislegar eignir er hægt að nýta án þess
að verðmæti rýrni við notkun og hægt er að
nýta þær á mörgum stöðum á sama tíma.
Gott dæmi um þetta er þau verðmæti sem
Facebook, Google og Amazon hafa skapað
eigendum sínum og eru endalaus dæmi um
slíkt um allan heim, einnig hér á landi.
Þessar óefnislegu eignir þarf að verðmeta
eins og aðrar eignir og til þess þarf oft að
skrá einkaleyfi og vernda þannig hugverkið
alþjóðlega ef ekki á að stela hugverkinu eins
og fasteignum.