Þjóðmál - 01.06.2020, Blaðsíða 38

36 ÞJÓÐMÁL Sumar 2020
Flóknar reglur hindra samkeppni
Við ræðum áfram um mikilvægi þess að
efla samkeppnishæfni atvinnulífsins. Í því
samhengi nefnir Óli Björn að ráðherrar Sjálf-
stæðisflokksins í atvinnuvegaráðu neytinu
hafi lagt áherslu á að grisja þéttan skóg
reglugerða, afnema úrelt lög og annað slíkt.
Allt séu það mikilvægir þættir en vissulega
séu mörg verkefni enn óleyst. Hann segist
í framhaldinu vonast til þess að hægt verði
að gera breytingar á samkeppnislögum í
þeim tilgangi að tryggja samkeppnishæfni
atvinnu lífsins og um leið hagsmuni neytenda.
Öllum má þó vera ljóst hversu miklum skaða
Samkeppniseftirlitið hefur valdið íslensku
atvinnulífi, sem að lokum skaðar almenning.
Á meðan þegja kjörnir fulltrúar almennings
þunnu hljóði. Eru stjórnmálamenn feimnir eða
hræddir við að breyta lögum eða skipta sér af
starfsemi eftirlitsstofnana?
„Það tel ég ekki en vissulega eiga þeir að vera
ófeimnir við að hafa skoðun á þeim,“ segir Óli
Björn.
„Ég hef í gegnum árin verið mjög gagnrýninn
á gildandi samkeppnislög og á Samkeppnis-
eftirlitið. Ég hef ekkert verið feiminn við
það, hvorki í umræðu á þingi eða í almennri
umræðu. Ég nálgast þetta ef til vill öðruvísi
en aðrir, því ég tel að það sé nauðsynlegt að
hafa vel skilgreind samkeppnislög. Í flóknum
reglum, til dæmis í samkeppnislögum, felast
ákveðnar samkeppnis hindranir fyrir hina litlu.
Oft hentar það stórum fyrirtækjum, jafnvel
markaðsráðandi fyrirtækjum, ekkert illa að
hér séu ströng og flókin samkeppnislög og
flóknar reglugerðir, því það hindrar að nýir
aðilar ráðist inn á markaðinn og ógni því
„jafnvægi“ sem er fyrir. Þannig að ef menn
meina eitthvað með því að tryggja hér alvöru
samkeppni eiga þeir einmitt að einfalda
regluverkið og gera það skilvirkara.“
Óli Björn segir mikilvægt að eftirlitsstofnanir
séu ekki reknar út frá þeirri hugmynd að hlut-
verk þeirra sé að ná mönnum og refsa þeim,
heldur fremur að stuðla að heilbrigðum
markaðsviðskiptum og heilbrigðum
viðskipta háttum með leiðbeinandi hætti.
„Það skortir verulega á það og það á ekki
bara við um Samkeppniseftirlitið. Mér virðist
það vera inngróið viðhorf hjá mjög mörgum
eftirlitsaðilum, eftirlitsiðnaðinum svokallaða,
að það sé einhver mælikvarði á árangur
þeirra hversu mörgum þeir ná, hversu mörgum
þeir refsa og leggja á stjórnvaldssektir,“ segir
Óli Björn.
„Þetta er rangt viðhorf en er því miður mæli-
kvarðinn sem er notaður á árangur þeirra.
Það er jafn brenglað og að halda að eftir því
sem fleiri lagafrumvörp og þingsályktunar-
tillögur eru samþykkt, því betra og skilvirkara
sé þingið. Það er ekki mælikvarði á ágæti
starfa þingmanna hversu mörg lagafrumvörp
þeir samþykkja. Ég hef litið á það sem jákvætt
hlutskipti að koma í veg fyrir framgang mála
sem ekki eru góð og jafnvel til þess fallin að
flækja líf okkar um of eða þyngja byrðar.“
„Mér virðist það vera inngróið viðhorf hjá mjög mörgum eftirlitsaðilum,
eftirlits iðnaðinum svokallaða, að það sé einhver mælikvarði á árangur þeirra
hversu mörgum þeir ná, hversu mörgum þeir refsa og leggja á stjórnvaldssektir.
Þetta er rangt viðhorf en er því miður mæli kvarðinn sem er notaður á árangur þeirra."