Þjóðmál - 01.06.2020, Blaðsíða 51

ÞJÓÐMÁL Sumar 2020 49
Höldum áfram auðlindum
sem mest í okkar eigu
Hugvitið er oft verðmætast þegar það byggir
á og styður samhliða við nýtingu náttúru-
auðlinda. Við eigum okkar náttúruauðlindir
og eigum að halda þeim sem mest í eigu
þjóðarinnar, hvort sem eru orkuauðlindir,
auðlindir sjávar, vatna og vatnsfalla eða
náttúru perlur víða um land.
Þegar horft er til laxeldis og laxveiða sem dæmi,
þá er ástæða til að óttast það að veruleg
verðmæti og ekki síður yfirráð yfir auðlindinni
séu að hverfa. Flestir landsmenn þekkja það
hvernig erlendur auðmaður kaupir upp hverja
laxveiðiána á fætur annarri og er áreiðanlega
ekki hættur þótt hann láti minna fyrir sér fara.
Annað dæmi sem er ekki jafn umtalað og það
er að nánast allt laxeldi á Íslandi er í eigu
Norð manna, því er stjórnað af þeim og þeir
selja afurðirnar undir sínum merkjum og hirða
sölutekjurnar og arðinn. Þeir lána fyrir-
tækjunum á uppbyggingartíma á tiltölulega
háum vöxtum, flytja sitt eigið fóður hingað
til lands með eigin skipum og nýta ekki
endilega öflugustu og dýrustu tæknina til
að forðast sýkingar, úrgangslosun í hafið eða
sleppingar á laxi úr eldiskvíum í sjó.
Byggðalögin verða háð erlendum öflugum
fyrirtækjum á þessu sviði og þegar taka á upp
auðlindagjöld eða takmarka svigrúm þeirra
á einhvern hátt þá getur gerst það sama og
þegar stóriðjufyrirtækin loka hvort sem það
er PCC á Bakka eða álverið í Straumsvík. Lítil
þorp á Vestfjörðum og Austfjörðum hafa
dregið til sín vinnuafl, byggt upp atvinnu
í kringum auðlind sem við eigum ekki,
stjórnum ekki og höfum ekki byggt upp
hugvit, þekkingu og rannsóknir í greininni.
Blessunarlega höfum við haldið sjávar-
auðlindinni í okkar höndum. Íslendingar hafa
stundum vanmetið mikilvægi þess að stunda
meiri rannsóknir, þróun og fjárfestingu í
fiskeldi og þróað öflugar umhverfisvænar
og sjálfbærar lausnir, eldisaðferðir, tækni,
markaðsstarf og flutningatækni eins og gert
hefur verið í sjávarútvegi.
Á sama tíma og notkun hugvitsins eykst
í nýjum greinum þurfa Íslendingar að
tryggja yfirráð yfir sínum náttúru auðlindum
sem mest og verða ekki háð erlendum
fyrirtækjum eða nýlenduherrum á 21. öldinni.
Tímabil nýlenduherra á að vera liðið.
Til að halda í hugvitið þarf að skapa
fyrirtækjunum samkeppnishæf skilyrði til
að starfa hér á landi og stuðning til að vaxa
og dafna. Engin landamæri, átthagafjötrar
eða höft halda hugvitinu heima. Það þarf
jarðveg, áburð, súrefni og umhyggju allt frá
því að það er fræ í jörðu, síðan sproti og þar
til það verður fullþroska og sjálfbært. Þar
skiptir einstaklingsframtakið miklu máli, en
líka stuðningur ríkisstjórnar og ríkis stofnana.
Núverandi ríkisstjórn hefur stutt við þetta
með nýsköpunarstefnu um Nýsköpunarlandið
Ísland. En meira þarf til, það þarf þjóðarátak á
þessu sviði.
Höfundur er viðskiptafræðingur
og formaður velferðarnefndar
Sjálfstæðisflokksins.
Tilvísanir:
1. Sjá https://stefnumotun.islandsstofa.is/forsida/island-
er-tengt-sjalfbaerni/.
2. Sjá: https://www.frettabladid.is/frettir/throudu-kerfi-til-
ad-fylgjast-med-covid-19-sjuklingum/
3. Sjá: https://www.stjornarradid.is/library/01--Fret-
tatengt---myndir-og-skrar/ANR/Nyskopun/NSL%C3%8D1.
pdf