Saga - 2015, Qupperneq 120

III
Um leið er það óumflýjanleg þversögn sýningarinnar sjálfrar að ætla
gestum að túlka með skapandi hætti það sem fyrir augu ber, en það
er réttlæting sýningarhöfunda fyrir því að hafa sárafáa sýnilega
skýringartexta eða skýra línulega frásagnarframvindu í uppsetn -
ingu sýningargripanna, en setja þeirri túlkun mörk með vali á þem-
um og efnistökum hvers sjónarhorns og þeim gripum sem þar eru
settir fram til túlkunar. Þannig er gestum ætlað að skilja samhengið
sem þeim er sýnt og jafnframt skapa merkingu þess.
Þessi framsetning ber keim af þeirri póstmódernísku kenningu
að samhengi sé afstætt, það sé sköpunarverk þess sem á horfir en
ekki staðreynd í sjálfu sér. Þannig skrifar breski sagnfræðingurinn
og póstmódernistinn Alun Munslow að sögulegt samhengi sé hug-
arsmíð sagnfræðinga. „When historians name things in the past —
usually with the aim of defining their actual nature — they have to
put them in a context which they also create … the past does not
give any historian that context because that context is imaginatively
embedded in the narrative which is also created by the historian“.14
Þetta sjónarmið á vitaskuld ekki eingöngu við um ritaðan texta (né
sagnfræð inga fremur en aðra) heldur hvers kyns framsetningu á
sögu og menningararfi, hvort sem það er efnismenning, myndmál
eða eitthvað annað. Merking efnisins ræðst af samhengi þess og það
er ávallt sá sem á horfir og túlkar sem setur það í samhengi, sem aft-
ur ræðst að stórum hluta af markmiðum, þekkingarheimi og lífssýn
viðkomandi. Sem einstök fyrirbæri hafa þeir gripir, munir, textar og
listaverk sem sett eru til sýnis í Safnahúsinu enga merkingu umfram
sjálfa sig. Ástarbréf Níelsar Jónssonar frá Gjögri til unnustu sinnar,
sem er til sýnis í sjónarhorninu Frá vöggu til grafar, hefur t.d. enga til-
tekna víðari skírskotun eða merkingu fyrr en það er sett í samhengi
sem vís bending um eitthvað annað. Hvað það er vísbending um er
hins vegar ekki fastmótað. Sú merking ræðst af túlkun þess sem
horfir á það eða meðhöndlar hverju sinni, merking sem jafnframt
getur breyst þegar túlkandinn öðlast nýjar upplýsingar sem breyta
sýn hans á viðfangsefnið, líkt og Sigurður Gylfi Magnússon sagn -
fræð ingur lenti í þegar hann vann með umrætt bréf og hefur ítrekað
gert að umtalsefni í skrifum sínum.15
vilhelm vilhelmsson118
14 Alun Munslow, A History of History (London: Routlege 2012), bls. 60.
15 Sjá t.d. Sigurður Gylfi Magnússon, Wasteland With Words: A Social History of
Iceland (London: Reaktion books 2010), bls. 7–13.
Saga haust 2015 umbrot.qxp_Saga haust 2004 - NOTA 26.11.2015 11:00 Page 118