Saga - 2019, Blaðsíða 222

ingasamur, talsmenn hámenningarkláms (ólíkt lágmenningarkláminu sem
sagt var frá í kafla fjögur) voru orðsins menn en orðræðan varð svolítið
þreytandi og fyrirsjáanleg.
Nálgun Kristínar Svövu á viðfangsefninu vakti sérstaka athygli mína,
kannski af því að mín kynni af klámumræðunni höfðu að mestu takmarkast
við klámstríðin svokölluðu þar sem miklar tilfinningar voru í spilinu og
fræðikonur héldu sinni afstöðu skýrt á lofti. Kristín Svava nálgast hins vegar
efnið út frá því sem hún kallar heildræna nálgun í anda miðlunarhringrásar
(bls. 60) þar sem hún birtist eins og vísindamaður sem kannar hið óþekkta,
hún lýsir af nákvæmni öllu sem fyrir augu ber án þess að taka afstöðu eða
fella dóma út frá mælistiku nútímans. Í lokakaflanum sem heitir einfaldlega
Stund klámsins leyfir hún sér þó að taka afstöðu út frá gildismati samtímans
um leið og hún bendir á áhugaverðar þverstæður, ósamræmi og mótsagn-
irnar sem einkenndu íslensku klámumræðuna. Þar dregur hún fram hvað
einkenndi hið fordæmda efni umfram önnur klám- og sjoppurit sem einnig
voru til sölu og dreifingar. Þar ber hæst skerandi þögn og afskiptaleysi
varðandi kynlíf barna eða barnaklám sem þarna vakti litla athygli, þá bendir
hún á hvernig rasískar fantasíur grasseruðu í klámheimum og birtust til að
mynda í frásögnum af kynóðum negrum og araba og kynblendingsstúlku,
sem voru þemun í tveimur hinna bönnuðu frásagna. Loks er greinilegt að
hvers kyns „afbrigðilegt kynlíf“ svo sem samkynja kynlíf, endaþarmsmök
og BDSM-senur sem og lýsingar á nauðgunum þóttu fara yfir mörkin.
Heilt yfir er þetta vel skrifað brautryðjendaverk um viðfangsefni sem
hingað til hefur þótt subbulegt og ekki verðskulda svo mikið sem neðan-
málsgrein í íslenskum sagnfræðirannsóknum — en hið ógeðfellda á sér líka
sögu sem hollt er að þekkja. Það er svo bónus að bókin er fallega uppsett og
ríkulega skreytt af bersýnum (og oft stuðandi) myndum frá öllum heims-
hornum og tímum sem ekki hafa áður sést í íslenskum sagnfræðiritum. Vel
gert, Kristín Svava.
Þorgerður H. Þorvaldsdóttir
ritdómar220
Saga vor 2019 .qxp_Saga haust 2004 - NOTA 13.5.2019 17:22 Page 220