Andvari - 01.01.2013, Side 100

98
PÉTUR PÉTURSSON
ANDVARI
Á þessum árum var Haraldur að kynnast biblíurannsóknum og nýjum
viðhorfum í ritskýringu. Það hlaut að koma að því að hann þyrfti að taka
afstöðu til frjálslyndari viðhorfa til ýmissa túlkunaratriða og vega og meta
hollustu við fyrri þýðingarúrslausnir sem komin var hefð fyrir og tóku mið
af erfikenningum kirkjunnar. Eiríkur studdi við hvort tveggja, mikilvægi
nýjustu niðurstaðna biblíurannsókna og frjálslynd viðhorf til kenningarlegra
atriða. En þetta kostaði Harald mikla baráttu og var hann tvístígandi eins
og kom fram í því að Þórhallur Bjarnarson, forstöðumaður Prestaskólans,
sem var í þýðingarnefndinni, tók fyrr af skarið varðandi álitamál af þess-
um toga.56 Haraldur var þá enn mjög bundinn af erfikenningunum og holl-
ustu við kirkjustofnunina, enda alinn upp í þeim anda og trúr móðurbróð-
ur sínum, biskupinum Hallgrími Sveinssyni, sem studdi hann til mennta
og hafði beitt sér fyrir því að Biblíufélagið réði hann til þýðingarstarfs-
ins.
Haraldur leit mjög upp til íslensku prestanna í Vesturheimi og sá í trúvörn
þeirra og starfsmiðaðri safnaðarvitund viðreisnarvon kirkjunnar á nýrri öld.
Einkum var það séra Jón Bjarnason sem átti aðdáun Haralds, en hann reyndist
mjög harður íhaldsmaður þegar kom að kirkjukenningum og hefðum og taldi
biblíurannsóknirnar grafa undan trú kristins fólks. Olli það Haraldi miklum
vonbrigðum þegar Jón tók að gagnrýna þá texta sem gefnir voru út sem sýnis-
horn af nýju þýðingunni. Jón brást við biblíurýninni með því að halda fram
kenningunni um bókstaflegan innblástur ritningarinnar. I bréfum til Haralds
stappar Eiríkur í hann stálinu og kemur með mótrök við gagnrýni Jóns. Að
mati þess sem hér skrifar var Eiríkur maðurinn á bak við þróun Haralds í átt
til frjálslyndrar guðfræði.
í bréfi sem Eiríkur sendi Haraldi árið 1903 greinir hann málstað Jóns og
sýnir fram á hversu fáránlegur hann sé og tekur fram að þótt biblíutextinn
sjálfur sé ekki innblásinn anda Guðs þá séu höfundarnir það. Haraldi þótti
mikið til þessa bréfs koma og einkum þar sem Eiríkur lýsir hinni sönnu trú
hjartans á sinn mergjaða hátt. Taldi Haraldur engan hafa komist betur að orði
en Eirík þegar hann skrifar þannig um trú höfunda ritninganna.
Að áeggjan Haralds skrifaði Eiríkur greinina „Séra Jón Bjarnason og
biblíurannsóknirnar“, sem birtist í Verði Ijós 1904. Þar kemur biblíuskiln-
ingur og trúarafstaða Eiríks vel fram og er hún sú sama og þegar hann var
að glíma við gagnrýni Guðbrands Vigfússonar fjórum áratugum áður. Hann
telur viðbrögð Jóns helgast af því að honum sé umhugað um völd sín og
áhrif í kirkjufélagi Vestur-íslendinga og hræðslu við það að ef bókstafnum
sé hnikað til hljóti trúin sjálf að falla. Eiríkur byrjar á því að viðurkenna
að kirkjunnar menn hafi verið staðnir að því að falsa sögulegar staðreyndir
og skrifar: