Andvari - 01.01.2013, Qupperneq 101

andvari
KREDDULAUS TEMPERAMENTSMAÐUR
99
Þetta tekur ekki til biblíunnar. Þar er enginn höfundur af ásettu ráði að svíkja menn
til að trúa því, sem hann sjálfur veit að er, eða grunar að sé, fölsun. Biblían er ritsafn
frá ýmsum öldum; höfundarnir eru misjafnlega ritfærir, eins og rithöfundar alment
gerast; en eitt er þeim öllum sameigið: vermandi andi trúar á einn guð, sem þeir
reyna að miðla mönnum út í frá eftir efnum og sem stundum verður að bálheitum
loga. Hér er ekkert fals í leik; heldur hreinskilin barnsleg guðsþrá, sem grúfir sig
bængrátin að hjarta drottins og heldur sér þar dauðahaldi ódauðlegrar vonar. Að andi
guðs sé með anda þessara hrópara á syndarinnar víðu öræfum, þó að þá misminni
sögulega viðburði, eða þeim misleggist hendur í meðferð fornra heimildarrita, eða
verði á öldum skildir, að verða ósamstæðir hver við annan - hver neitar því, hvar
hefir biblíurannsóknin neitað því? - Eins og það sé ekki tvent, alsendis óskylt, að vera
guðinnblásinn, brennandi trúmaður, og að vera rithöfundur; eins og ekki sé mismunur
á náðargáfum, þó einn sé andinn (1. Kor. 12. 4.). - Hvað, er það ekki skugginn í lífinu
og náttúrunni, sem hjálpar oss mest og bezt til þess, að una fegurð og yndi ljóssins?
Væri enginn skuggi, þá hyrfi unaðurinn af ljósinu, og sólin skini yfir skáld heimsins
lofkvæðalaus röðull. Og hverju hefir innblásturs kenningin orkað þar, sem ríki hennar
hefir staðið traustast stutt - í rómversku og grísku kirkjunni? - þeim trúardoða,
sem er Kains-merki þessara kirkna. í hinu stórkostlega lífs- og dauða- myndaverki,
biblíunni, er það skuggadýpi jarðar og hálýsi himins, sem gert hefir, og gerir hana
að bók mannkynsins; þar eiga innblásturs-kenning og biblíurannsókn jafnan hlut að
máli - ENGAN; nema hvað „rannsóknin" hvetur meir en „kenningin" til þess, að lesa
með athuga.57
✓
Agreiningur um trú og vísindalegar sannanir
Það varð Eiríki mikið áfall þegar ljóst var að Haraldur Níelsson var farinn
að taka þátt í tilraunum með miðla um samband við sálir framliðinna og
gerast talsmaður spíritismans. Haraldur sá í sálarrannsóknum og spíritisma
möguleika til þess að sannfæra guðsafneitara og vantrúarmenn um líf eftir
dauðann. Þar með taldi hann grundvöll frásagna Nýja testamentisins af Jesú
Kristi vísindalega sannaðan og nýjum stoðum skotið undir boðskap kristinnar
trúar um kærleiksríkan Guð og eilíft líf.58
Arið 1906 gengust framámenn meðal spíritista í Reykjavík með Harald,
Einar Hjörleifsson og Björn Jónsson, ritstjóra ísafoldar, í broddi fylkingar
fyrir útgáfu á ævintýrum og ljóðum, Úr dularheimum, sem eignuð voru látn-
um skáldsnillingum. Þeir áttu að hafa mælt þau fram af munni skólapilts sem
hét Guðmundur Jónsson og síðar varð skáld og tók sér eftirnafnið Kamban.
Þegar Eiríkur frétti þetta - og eftir að hann fékk bréf frá Haraldi sem var
uppnuminn yfir handanlægum uppruna þeirra - lét hann þá skoðun í ljós að
Haraldur og spíritistavinir hans væru ekki með öllum mjalla og gaf það í skyn
að miðillinn hefði meðvitað blekkt þá.59
Eiríkur sagði og gerði allt til að fá Harald ofan af þessari firru, en Haraldur
brást hinn versti við og taldi Eirík vanhelga sannleiksleitina sjálfa. Úr varð