Andvari - 01.01.2013, Page 167

GUNNAR KRISTJÁNSSON
Síðasta freistingin
Um samnefnda skáldsögu eftir Nikos Kazantzakis
Fáar skáldsögur hafa kallað fram eins sterk viðbrögð í almennri umræðu
undanfarna áratugi og bókin Síðasta freistingin eftir gríska skáldið Nikos
Kazantzakis. Það á einnig við um kvikmyndina sem bandaríski leikstjórinn
Martin Scorcese gerði eftir bókinni fyrir aldarfjórðungi.
Eitt og annað fór fyrir brjóstið á mörgum lesendum bókarinnar sem fjallar
um líf og starf Jesú Krists, einkum á það við um samskipti hans við Maríu
Magdalenu, sem er portkona í sögunni, en jafnframt og ekki síður á það við
um krossfestinguna og túlkun skáldsins á henni.
Skáldsagan Síðasta freistingin kom nýlega út í íslenskri þýðingu úr gríska
frumtextanum eftir Sigurð A. Magnússon rithöfund. Þetta er fyrsta útgáfa
verksins á íslensku og þriðja skáldsaga Kazantzakis sem kemur út hér á
landi. Árið 1957 kom út skáldsagan Frelsið eða dauðann, í þýðingu Skúla
Bjarkan; Alexis Sorbas, í þýðingu Þorgeirs Þorgeirsonar var gefin út 1967
og í nýrri þýðingu sama manns 2007. Þá þýddi séra Jón Bjarman ljóð eftir
Kazantzakis og birti í bókum sínum Úr þögninni 1990 og Undir fjalls-
hlíðum árið 2001.
Síðasta freistingin er mikið ritverk þar sem höfundurinn endursegir al-
þekkt frásagnarefni í skáldsöguformi, öðru fremur ber verkið þó vitni um
eigin glímu skáldsins við trú og lífsviðhorf. Viðtaka lesenda og viðbrögð
trúarstofnana er hvort tveggja til vitnis um að Síðasta freistingin lætur fáa
ósnortna. Það kom raunar afar greinilega í ljós eftir frumsýningu kvikmynd-
arinnar árið 1988.
í Þjóðviljanum það haust birtist umfjöllun undir yfirskriftinni „Maðurinn
Kristur“. Þar segir meðal annars: „Fáar kvikmyndir hafa valdið jafn miklu
írafári undanfarin ár og kvikmynd Martins Scorsese, Síðasta freisting Krists.
Kirkjunnar menn í Bandaríkjunum hafa hópum saman fordæmt myndina og
kallað hana guðlast. Kristur er mannlegur“ - segir ennfremur í Þjóðvilja-
greininni - „og haldinn sömu efasemdum og aðrir. ... Hann nýtur þó ekki
ástar [Maríu Magdalenu] fyrr en í draumkenndu atriði eftir að búið er að
negla hann á krossinn.“
Rúmum áratug síðar er kvikmyndin komin hingað til lands og sett á dag-