Andvari - 01.01.2013, Síða 180

178
GUNNAR STEFÁNSSON
ANDVARI
skekkja í einhverjum skilningi. Sem betur fer hefur mönnum skilist í seinni
tíð að þegar Fjallkirkjan er fengin ungum íslenskum lesendum í hendur er
ekki vit í öðru en að leggja fram þýðingu Halldórs. Árið 2011 var hún síðast
gefin út, í ritröð Forlagsins, íslensk klassík, með stuttum formála eftir höfund
þessarar greinar.
III
Bók Jóns Yngva rekur sögu Gunnars í átta aðalköflum sem bera heiti af dval-
arstöðum skáldsins á æviferlinum: Fljótsdalur - Vesturárdalur (Vopnafjörður);
Askov og Árósar; Kaupmannahöfn; Við Gammel Kongevej; Grantofte; Á
Friðarhólmi; Skriðuklaustur; Dyngjuvegur. Síðasti kaflinn ber svo nafnið
Viðey, en þar var Gunnar lagður til hinstu hvílu 1975 og ýmsir úr fjölskyldu
hans síðar. Almennt heldur höfundur góðu jafnvægi í verkinu, í rakningu ævi-
ferils skáldsins annars vegar og greinargerð um verk hans hins vegar. Slíkt er
nokkuð vandasamt þegar listamenn eiga í hlut. Verk þeirra eru vitanlega til-
efni þess að um mennina er fjallað, en þau mega ekki yfirskyggja ævisöguna.
Saga Gunnars Gunnarssonar er saga fátæks sveitadrengs sem tekst að vinna
sig með ýtrustu hörku og þrautseigju upp í stöðu virts borgara og rithöfundar
á öðru máli en móðurmálinu. Vissulega er það aðdáanlegt afrek og hefur
oft verið rakið fyrir mönnum. Þegar ég ólst upp heyrði ég talað um persónu
Gunnars með virðingu, svo og verk hans; um sögurnar hafði fólk það helst
misjafnt að segja að þær væru ýmsar nokkuð þungar og sorglegar. En ég minn-
ist þess að á unglingsaldri var mér sagt að um Gunnar væri fjallað á býsna
nöturlegan hátt í minningabók Einars Jónssonar myndhöggvara. Það kom
reyndar í ljós að Gunnar er ekki nefndur á nafn í bókinni. En engum duldist
að við hann var átt í lýsingunni, og vakti það enn meiri athygli af því að þessir
tveir menn voru svilar. Einar Jónsson kemur við sögu í Fjallkirkjunni undir
nafninu Pétur Bergsson og er honum lýst á háðulegan hátt. En það er fróðlegt
að lesa hjá Jóni Yngva að Einar var, ásamt Jóhanni Sigurjónssyni, svaramaður
við brúðkaup Gunnars og Franzisku. í Fjallkirkjunni er Pétur Bergsson hvergi
nærri við þá athöfn, - svaramenn eru Stefán Einarsveinsson (það er Jóhann)
og Ib kona hans. Þannig skrifaði Gunnar þennan sér ógeðfellda svila út úr
sínu sjálfsævisögulega verki.
Hér er þess ekki kostur að rekja í einstökum atriðum umfjöllun Jóns
Yngva um ævi og verk Gunnars, en allt er það fróðlega og skilmerkilega
gert. Jón Yngvi gerir góða grein fyrir tengslum Gunnars við danskt bók-
menntalíf og hefur sett sig vel inn í þau efni, fyrstur íslenskra bókmennta-
fræðinga. Þegar Gunnar kveður dyra í Danmörku er eftirspurn eftir exótískri
sveitarómantík og íslensku höfundarnir á dönsku mæta henni, Jóhann, Jónas