Jökull


Jökull - 01.01.2021, Blaðsíða 24

Jökull - 01.01.2021, Blaðsíða 24
Gudmundsson et al. Extensive work has been carried out over the past decades to study Katla and its eruptions, notably the eruption history through tephrochronology and other tephra studies (e.g. Thorarinsson, 1975; Larsen, 2000; Larsen et al., 2001; Óladóttir et al., 2008; 2014; 2018; Schmith et al., 2018), studies of the jökul- hlaup of 1918 (Tómasson, 1996; Duller et al., 2008; Larsen, 2018), glacier and ice bedrock mapping on Mýrdalsjökull (Björnsson et al., 2000; Mackintosh et al., 2000) and through various geophysical moni- toring and research (e.g. Einarsson and Brandsdóttir, 2000; Jónsson and Kristjánsson, 2000; Gudmundsson et al., 1994; Sturkell et al., 2007). However, until now, no comprehensive isopach map has existed for the tephra layer formed in 1918. Conditions for tephra preservation for the Katla 1918 tephra layer were not favourable over large parts of the fallout area, which includes large regions of vegetation-poor highlands and sandur plains in the lowlands. The eruption occurred in late autumn, af- ter the growth period of vegetation. Snow cover is patchy and sporadic in south Iceland in the autumn months, a period of frequent strong winds. These ef- fects contribute to low preservation potential of the tephra. Fallout occurred over an extended period. The most intense fallout in inhabited areas occurred dur- ing 12–14 and 22–24 October (Larsen et al., this is- sue). All of the above resulted in a complicated dis- tribution pattern and considerable variation in tephra thickness in soils. In addition, limited information has been available on tephra thicknesses on the ice cap. The 1918 tephra has been preserved in Mýrdalsjökull and can be accessed on most of the outlet glaciers of the 590 km2 ice cap. In 2018, on the 100th anniver- sary of the eruption, an effort was made to sample the tephra in Mýrdalsjökull and its immediate surround- ings as well as analyse the existing contemporary in- formation on conditions at and around the vents in the south-eastern part of the Katla caldera. In this paper, we combine the results of this work with the exten- sive data on the Katla 1918 tephra layer to compile an isopach map and estimate the volume of tephra erupted. An overview of contemporary records of tephra fallout and of the jökulhlaup is provided in the complementary paper by Larsen et al. (this issue). THE KATLA 1918 ERUPTION The eruption of Katla in 1918 began on October 12. It was preceded by earthquakes that were felt in Mýrdalur. Around 3 PM, an eruption plume was seen rising from Mýrdalsjökull and shortly af- ter a catastrophic jökulhlaup was observed propagat- ing down the outwash plain of Mýrdalssandur to the east of the volcano, carrying huge amounts of water- transported pyroclasts and sediment (e.g. Jóhannsson, 1919; Tómasson, 1996). Contemporary measure- ments from Reykjavík indicate a 14 km high plume in the late afternoon (Eggertsson, 1919). The ini- tial phase was subglacial with extremely high melt- ing rates. The visible eruption was preceded by sound of running water by 1.5–2 hours and seismic tremor by ∼3.5 hours (Larsen et al., this issue). This in- dicates that the subglacial phase lasted 2–3.5 hours. The main jökulhlaup was over by the morning of Oc- tober 13, while the eruption continued until the first days of November, ending on November 4. Fallout persisted throughout with varying intensity (Larsen et al., this issue) and tephra was dispersed in all direc- tions, with the heaviest fallout occurring to the north and northeast of the volcano. Tephra fallout was de- tected in most parts of Iceland (Larsen et al., this is- sue). In terms of tephra volume and jökulhlaup size, Katla 1918 has been classified as belonging to the larger eruptions of Katla in the last thousand years (Larsen, 2000; Gudmundsson et al., 2005). The vents that melted through the glacier were located in the southeastern part of the Katla caldera, near the east- ern rim, along a 1–2 km long volcanic fissure (Larsen and Högnadóttir, this issue; Larsen et al., this issue). The magma erupted in 1918 was basaltic, typical for eruptions from Katla (e.g. Óladóttir et al., 2008). The tephra is relatively fine-grained, showing clear evidence of brittle fragmentation by magma-water in- teraction for long periods during the eruption (Jóns- dóttir, 2015). DATA AND METHODS Thickness measurements of the Katla 1918 layer have been made over several decades in soil sections. Fig- ure 1 summarises the data used for compilation of the isopach map. Sigurður Þórarinsson published mea- 22 JÖKULL No. 71, 2021
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143
Blaðsíða 144
Blaðsíða 145
Blaðsíða 146
Blaðsíða 147
Blaðsíða 148
Blaðsíða 149
Blaðsíða 150
Blaðsíða 151
Blaðsíða 152
Blaðsíða 153
Blaðsíða 154
Blaðsíða 155
Blaðsíða 156
Blaðsíða 157
Blaðsíða 158
Blaðsíða 159
Blaðsíða 160
Blaðsíða 161
Blaðsíða 162
Blaðsíða 163
Blaðsíða 164
Blaðsíða 165
Blaðsíða 166
Blaðsíða 167
Blaðsíða 168
Blaðsíða 169
Blaðsíða 170
Blaðsíða 171
Blaðsíða 172
Blaðsíða 173
Blaðsíða 174
Blaðsíða 175
Blaðsíða 176
Blaðsíða 177
Blaðsíða 178
Blaðsíða 179

x

Jökull

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Jökull
https://timarit.is/publication/1155

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.