Jökull


Jökull - 01.01.2021, Blaðsíða 5

Jökull - 01.01.2021, Blaðsíða 5
The 1918 Katla eruption A complementary paper (Gudmundsson et al., this issue) presents the details on this isopach map, the data used, analysis of tephra distribution and thickness variations on Mýrdalsjökull ice cap, and estimates of the volume of the tephra layer. Lightning and thunder are an aspect of the 1918 eruption that is not attended to here although fre- quently mentioned in contemporary sources. PRECURSORS, ERUPTION PLUME AND TEPHRA FALL: CONTEMPORARY RECORDS The 1918 Katla eruption was among the largest 20th century eruptions in Iceland, despite being relatively short-lived, lasting 23 days. The following account of events from October 12 to November 4 is based on contemporary observations published in an offi- cial report to the authorities (Sveinsson, 1919), writ- ten descriptions from neighbouring areas (Jóhanns- son, 1919; Loftsson, 1930), and newspaper reports from October and November 1918. Frequent men- tion is also made of the farming areas or districts that were greatly affected by the eruption and located to the northeast, east and south of Katla, notably Skaftár- tunga, Álftaver, Síða, Meðalland and Mýrdalur with the small village of Vík (Figure 1). Precursors The precursors observed were earthquakes felt at the village of Vík, about 20 km S of the eruption site (Sveinsson, 1919; see also Einarsson, 2019). At about 1 PM, local time, on October 12 a strong earthquake was felt in Vík, with frequent small quakes occurring in the next 1/2 hour (Jóhannsson, 1919). Signs of un- rest, however, were noticed earlier. At about 11:30 AM, small ripples were noted in a water basin used for washing.2 This suggests that small earthquakes and tremors had started at least 1.5 hours before the strong earthquake. Eruption onset The eruption plume was seen from Vík village ris- ing from Mýrdalsjökull at about 3 PM (Jóhannsson, 1919). It was described as a steam cloud or as an ascending, winding smoke with a lower black part, brightening upwards and extending slowly towards east (Sveinsson, 1919). Figure 2 is most likely taken on this first day of the eruption. Another account de- scribed a fast ascending eruption column with uneven upwind edge with ripples and puffs, and strange for- mations within the plume, e.g. in the shape of an in- verted funnel above a large horizontal ring, that re- mained unchanged for an hour (Jóhannsson, 1919). The plume extended eastwards towards Álftaver and darkened in the hours that followed. Farmers were herding sheep in Mýrdalur on Oc- tober 12. This included the Hafursá canyon (Hafurs- árgil), which cuts into the lower slopes of the Katla volcano. The plume was seen rising from the glacier where none had been earlier. This description is not timed, but indicates the rapid ascent of the plume.3 An account from Vestmannaeyjar islands, about 65 km to the of WSW of Katla, described the begin- ning of the eruption on October 12 as the appearance of a dense, light-grey cloud among the clouds above Mýrdalsjökull, rising slowly at first, soon accelerat- ing and forming a tall, straight smoke column that widened at the top and extended towards east. The light-grey plume was noticed around 3 PM, but there were also claims that some smoke had been spotted at least an hour earlier. The column had a well-defined point of origin as seen from Vestmannaeyjar. Flashes of light were seen in the cloud soon after it appeared and onwards. The “smoke” was extruded continu- ously, the plume becoming more impressive in the 2Lilja Tómasdóttir (1906–1973), was 12 years old in 1918 and lived with her parents in Vík. On the morning of October 12 she had been washing clothes with her mother (Margrét Eiríksdóttir, 1867–1950) by the small river that runs through the village. At about 11:30 AM she noticed that there were small ripples on the surface of the water in the tub they were using. Her mother then said: “Guð hjálpi okkur, ætli Katla sé að koma?” (God help us, could this be Katla coming?) At 3 PM they had lunch. As the family sits by the table, a man comes and shouts: “Katla er að koma” (Katla is coming). Lilja then ran up the slope above the house and looking east saw the jökulhlaup burst forth carrying large blocks of ice, west of Hjörleifshöfði, 8–10 km away (Source: Erlingur Ísleifsson, son of Lilja, 30th of January 2001). 3This observation was made by Magnús Ingibergur Þórðarson (1895–1983) (Source: Þórður Eydal Magnússon, son of Magnús, 11th of October 2018). JÖKULL No. 71, 2021 3
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143
Blaðsíða 144
Blaðsíða 145
Blaðsíða 146
Blaðsíða 147
Blaðsíða 148
Blaðsíða 149
Blaðsíða 150
Blaðsíða 151
Blaðsíða 152
Blaðsíða 153
Blaðsíða 154
Blaðsíða 155
Blaðsíða 156
Blaðsíða 157
Blaðsíða 158
Blaðsíða 159
Blaðsíða 160
Blaðsíða 161
Blaðsíða 162
Blaðsíða 163
Blaðsíða 164
Blaðsíða 165
Blaðsíða 166
Blaðsíða 167
Blaðsíða 168
Blaðsíða 169
Blaðsíða 170
Blaðsíða 171
Blaðsíða 172
Blaðsíða 173
Blaðsíða 174
Blaðsíða 175
Blaðsíða 176
Blaðsíða 177
Blaðsíða 178
Blaðsíða 179

x

Jökull

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Jökull
https://timarit.is/publication/1155

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.