Jökull


Jökull - 01.01.2021, Síða 5

Jökull - 01.01.2021, Síða 5
The 1918 Katla eruption A complementary paper (Gudmundsson et al., this issue) presents the details on this isopach map, the data used, analysis of tephra distribution and thickness variations on Mýrdalsjökull ice cap, and estimates of the volume of the tephra layer. Lightning and thunder are an aspect of the 1918 eruption that is not attended to here although fre- quently mentioned in contemporary sources. PRECURSORS, ERUPTION PLUME AND TEPHRA FALL: CONTEMPORARY RECORDS The 1918 Katla eruption was among the largest 20th century eruptions in Iceland, despite being relatively short-lived, lasting 23 days. The following account of events from October 12 to November 4 is based on contemporary observations published in an offi- cial report to the authorities (Sveinsson, 1919), writ- ten descriptions from neighbouring areas (Jóhanns- son, 1919; Loftsson, 1930), and newspaper reports from October and November 1918. Frequent men- tion is also made of the farming areas or districts that were greatly affected by the eruption and located to the northeast, east and south of Katla, notably Skaftár- tunga, Álftaver, Síða, Meðalland and Mýrdalur with the small village of Vík (Figure 1). Precursors The precursors observed were earthquakes felt at the village of Vík, about 20 km S of the eruption site (Sveinsson, 1919; see also Einarsson, 2019). At about 1 PM, local time, on October 12 a strong earthquake was felt in Vík, with frequent small quakes occurring in the next 1/2 hour (Jóhannsson, 1919). Signs of un- rest, however, were noticed earlier. At about 11:30 AM, small ripples were noted in a water basin used for washing.2 This suggests that small earthquakes and tremors had started at least 1.5 hours before the strong earthquake. Eruption onset The eruption plume was seen from Vík village ris- ing from Mýrdalsjökull at about 3 PM (Jóhannsson, 1919). It was described as a steam cloud or as an ascending, winding smoke with a lower black part, brightening upwards and extending slowly towards east (Sveinsson, 1919). Figure 2 is most likely taken on this first day of the eruption. Another account de- scribed a fast ascending eruption column with uneven upwind edge with ripples and puffs, and strange for- mations within the plume, e.g. in the shape of an in- verted funnel above a large horizontal ring, that re- mained unchanged for an hour (Jóhannsson, 1919). The plume extended eastwards towards Álftaver and darkened in the hours that followed. Farmers were herding sheep in Mýrdalur on Oc- tober 12. This included the Hafursá canyon (Hafurs- árgil), which cuts into the lower slopes of the Katla volcano. The plume was seen rising from the glacier where none had been earlier. This description is not timed, but indicates the rapid ascent of the plume.3 An account from Vestmannaeyjar islands, about 65 km to the of WSW of Katla, described the begin- ning of the eruption on October 12 as the appearance of a dense, light-grey cloud among the clouds above Mýrdalsjökull, rising slowly at first, soon accelerat- ing and forming a tall, straight smoke column that widened at the top and extended towards east. The light-grey plume was noticed around 3 PM, but there were also claims that some smoke had been spotted at least an hour earlier. The column had a well-defined point of origin as seen from Vestmannaeyjar. Flashes of light were seen in the cloud soon after it appeared and onwards. The “smoke” was extruded continu- ously, the plume becoming more impressive in the 2Lilja Tómasdóttir (1906–1973), was 12 years old in 1918 and lived with her parents in Vík. On the morning of October 12 she had been washing clothes with her mother (Margrét Eiríksdóttir, 1867–1950) by the small river that runs through the village. At about 11:30 AM she noticed that there were small ripples on the surface of the water in the tub they were using. Her mother then said: “Guð hjálpi okkur, ætli Katla sé að koma?” (God help us, could this be Katla coming?) At 3 PM they had lunch. As the family sits by the table, a man comes and shouts: “Katla er að koma” (Katla is coming). Lilja then ran up the slope above the house and looking east saw the jökulhlaup burst forth carrying large blocks of ice, west of Hjörleifshöfði, 8–10 km away (Source: Erlingur Ísleifsson, son of Lilja, 30th of January 2001). 3This observation was made by Magnús Ingibergur Þórðarson (1895–1983) (Source: Þórður Eydal Magnússon, son of Magnús, 11th of October 2018). JÖKULL No. 71, 2021 3
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124
Síða 125
Síða 126
Síða 127
Síða 128
Síða 129
Síða 130
Síða 131
Síða 132
Síða 133
Síða 134
Síða 135
Síða 136
Síða 137
Síða 138
Síða 139
Síða 140
Síða 141
Síða 142
Síða 143
Síða 144
Síða 145
Síða 146
Síða 147
Síða 148
Síða 149
Síða 150
Síða 151
Síða 152
Síða 153
Síða 154
Síða 155
Síða 156
Síða 157
Síða 158
Síða 159
Síða 160
Síða 161
Síða 162
Síða 163
Síða 164
Síða 165
Síða 166
Síða 167
Síða 168
Síða 169
Síða 170
Síða 171
Síða 172
Síða 173
Síða 174
Síða 175
Síða 176
Síða 177
Síða 178
Síða 179

x

Jökull

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Jökull
https://timarit.is/publication/1155

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.