Jökull


Jökull - 01.01.2021, Blaðsíða 130

Jökull - 01.01.2021, Blaðsíða 130
Einar B. Pálsson En annað var, sem gerði verkið sérlega erfitt. Það voru hin fjölmörgu íslög í jökulsnjónum, er myndast hvert um sig á jökulyfirborði, þegar skiptast á þíðviðri og frost, og hverfa svo undir nýjan snjó. Það var ær- ið verk fyrir okkur fjóra að ljúka þessu verki á einum degi, en undan því varð ekki vikist vegna veðurofsans. Seint um kvöldið var íbúðin tilbúin í íshellinum og við fluttum inn. Íbúðin var þröng, þegar við lág- um allir, svo að við lá, að ef einn þurfti að snúa sér, þyrftu allir hinir að snúa sér um leið. Við steinsváfum um nóttina örþreyttir. Við lágum það djúpt í jöklin- um, að við heyrðum ekki í veðurhamnum fyrir ofan, auk þess sem við höfðum byrgt opið með skíðum og sleða. Loftþyngdarmælir, sem við höfðum meðferðis, sýndi að íshellirinn væri í 1245 m hæð yfir sjó. Þegar við fórum að huga að matseld, lá fyrst fyr- ir að bræða snjó. Við höfðum olíuprímus til þess og hann gefur koltvíildi (öðru nafni kolsýru) frá sér, sem er eðlisþyngri en andrúmsloftið og við lágum á botn- inum í djúpri gryfju úr snjó með þéttsettum láréttum íslögum. Við höfðum áður notað prímus í snjóhúsi, en ekki niðri í gryfju. Gæti hugsast, að við mynd- um sofna svefninum langa í kaldri gröf Mýrdalsjök- uls, þreyttir sem við vorum. Svo sem högum okkar var komið, lá varla annað fyrir en að láta reyna á þetta. Við kyntum prímusinn og þefuðum langa hríð í allar áttir en ekkert misjafnt fannst. Svo var ályktað, að heilnæmur snjór og klaki Mýrdalsjökuls myndi sjá um að drekka í sig ólyfjan prímussins. Það er eitt megineinkenni jökuls, að á hann of- anverðan fellur meiri snjór á vetri en nær að þiðna á sumri. Allan tímann fellur ryk úr lofti og sest á snjó- inn. Stundum fellur samt meira ryk en ella, t.d. af sandbyl eða öskufalli. Jökull bráðnar einkum á yfir- borði. Vatnið sígur niður eða gufar upp, en rykið situr eftir á yfirborðinu. Þar er því snjórinn dekkri en ella og myndar þunnt, dökkt sumarlag á jöklinum eftir að nýr snjór fer að safnast saman ofan á honum á hausti. Þegar við grófum gryfjuna fyrir íshellinn, kom- um við niður á dökkleitt lag á fjögurra metra dýpi, sem leit út fyrir að vera snjófyrningin frá sumrinu á undan. Það hefði verið í samræmi við það, sem sænsk-íslenski Vatnajökulsleiðangurinn 1936 komst að á Vatnajökli. Jón Eyþórsson var annar af leiðtogum þess leiðangurs. Þessir fjórir metrar áttu eftir að verða okkur afdrifaríkir. Næsta morgun var maður sendur upp á jökulyfir- borð til þess að huga að veðrinu. Hann kom skjótt niður aftur og tilkynnti, að alls ekki væri ferðaveður, svo að sjálfgefið var að fara ekki, enda var tilgangur okkar að fá yfirsýn yfir Mýrdalsjökul og hans aðskilj- anlegu náttúrur og hvað rannsaka mætti með mæling- um, ekki síst með hliðsjón af Kötlu og Kötluhlaupum. Það hafði ekki verið gert áður. Við máttum dúsa í íshellinum og við hann í þrjár nætur og fjóra daga vegna veðurs. En svo birti og við vorum fljótir að koma okkur af stað, þótt komið væri kvöld. Við gengum yfir vestustu jökulbunguna. Hún var brött og sprungin og sleðinn þungur í taumi. Efst á bungunni var þokuslæðingur. Þegar komið var yfir bunguna varð allt léttara, nema þokan. Hún varð niða- dimm. Við tjölduðum um hánótt og höfðum þá gengið um 10 km frá íshellinum. Við höfðum ekkert ábyggi- legt kort og vissum ekki, að við höfðum gengið um hæsta stað Mýrdalsjökuls. Bungan sú var nafnlaus þá eins og flest annað á jöklinum, en nefnist nú Goða- bunga að tillögu Jóns Eyþórssonar. Frá henni fellur skriðjökull bratt niður í átt að Goðalandi. Hinn nýi tjaldstaður var mjög miðsvæðis á há- jöklinum, austan við Goðabungu en skammt vestan við staðinn, þar sem menn töldu Kötlugjá vera undir. Steinþór Sigurðsson miðaði „Kötlustaðinn“ reynd- ar út með landmælingatækjum eftir ljósmyndum af Kötlugosinu 1918, sem teknar voru úr byggð. Það- an sést lítið sem ekki til kennileita utan jökulsins og enga missmíði var að sjá þar á jökulyfirborðinu. Þarna gistum við fjórar nætur í góðu veðri, þótt þokan væri oftast á næsta leiti og birgði stundum sýn. Við gátum þurrkað föt okkar og svefnpoka eftir dvöl- ina í íshellinum og fórum lausgangandi á skíðum vítt um hájökulinn til skoðunar og mælinga, þ.á m. til Kötlukolla, sem við nefndum svo, og á Suðurbungu (heitir nú Háabunga), sem reyndist ekki vera eigin- leg bunga, heldur tiltölulega mjór og langur hryggur á suðurjaðri jökulsins og annar hæsti staður hans. Þar er suðurbrún Mýrdalsjökuls, sem ber við loft neðan úr Mýrdal. Steinþór, sá reyndi mælingamaður, lét sig ekki muna um að koma sér upp prívat-þríhyrningakerfi til 128 JÖKULL No. 71, 2021
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143
Blaðsíða 144
Blaðsíða 145
Blaðsíða 146
Blaðsíða 147
Blaðsíða 148
Blaðsíða 149
Blaðsíða 150
Blaðsíða 151
Blaðsíða 152
Blaðsíða 153
Blaðsíða 154
Blaðsíða 155
Blaðsíða 156
Blaðsíða 157
Blaðsíða 158
Blaðsíða 159
Blaðsíða 160
Blaðsíða 161
Blaðsíða 162
Blaðsíða 163
Blaðsíða 164
Blaðsíða 165
Blaðsíða 166
Blaðsíða 167
Blaðsíða 168
Blaðsíða 169
Blaðsíða 170
Blaðsíða 171
Blaðsíða 172
Blaðsíða 173
Blaðsíða 174
Blaðsíða 175
Blaðsíða 176
Blaðsíða 177
Blaðsíða 178
Blaðsíða 179

x

Jökull

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Jökull
https://timarit.is/publication/1155

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.