Jökull - 01.01.2021, Blaðsíða 141

Eysteinn Tryggvason 1924–2021
Minning
https://doi.org/10.33799/jokull2021.71.139
Eysteinn Tryggvason jarðeðlisfræðingur lést 11. jan-
úar 2021, í hárri elli. Hann fæddist á Litlulaugum
í Reykjadal 19. júlí 1924 og ólst þar upp í stórum
systkinahópi. Foreldrar hans voru Tryggvi Sigtryggs-
son og Unnur Sigurjónsdóttir. Hann varð stúdent frá
Menntaskólanum á Akureyri 1946 og fór til náms í
veðurfræði og skyldum greinum við Oslóarháskóla
1946. Þaðan lauk hann cand. real. prófi 1951. Ekki
átti það þó fyrir honum að liggja að starfa við veður-
fræði, því að námi loknu varð það verkefni hans að sjá
um jarðskjálftamælingar Veðurstofu Íslands. Það olli
straumhvörfum á ferli hans að ráðning hans á Veður-
stofunni dróst um hálft ár vegna kröftugra mótmæla
Bandarískra stjórnvalda að hann fengi að starfa við
veðurfræði á Keflavíkurflugvelli. Á þessum tíma var
Veðurstofan að taka yfir veðurfræðilega þjónustu við
millilandaflug frá Keflavík. Hann varð deildarstjóri
jarðeðlisfræðideildar VÍ 1952–1962 og sá m.a. um
bókasafn stofnunarinnar. Á þessum árum urðu nokk-
ur þáttaskil í starfinu, mælitæknin tók framförum og
Veðurstofan tók upp nokkur samvinnuverkefni við er-
lendar stofnanir, meðal annars við Háskólann í Upp-
sölum. Þetta varð til þess að Eysteinn fór þangað til
framhaldsnáms í jarðeðlisfræði. Eysteinn lauk þar fil.
lic.-gráðu 1961. Að námi loknu fluttist hann til Okla-
homa og gerðist prófessor í jarðeðlisfræði við Háskól-
ann í Tulsa. Þar starfaði hann í 13 ár við kennslu og
rannsóknir. Ísland togaði þó alltaf í hann, og talsverð-
ur hluti rannsókna hans beindist að ferlum í jarðskorp-
unni hér á landi. Þegar svo starfsemi á þessu sviði við
Háskóla Íslands óx fiskur um hrygg, sótti hann um
dósentsstöðu og starfaði við Verkfræði- og raunvís-
indadeild 1975–1977. Þá var starfsemi Norrænu eld-
fjallastöðvarinnar komin á fastan grundvöll, og færði
Eysteinn sig yfir á þá stofnun. Þar var hann sérfræð-
ingur í jarðeðlisfræði þar til hann fór á eftirlaun 1994.
Eysteinn var mikill fjölskyldumaður. Kona hans
var Guðný Jónsdóttir (1929–2013), ljósmóðir og
verslunarmaður, og áttu þau þrjú börn, Þröst, Kristinn
og Guðrúnu. Afkomendurnir eru orðnir níu.
Eftir starfslokin flutti Eysteinn á æskuslóðir á
Húsavík og sinnti þar hugðarefnum sínum, sérstak-
lega skógrækt, til æviloka. Hann var þar einnig virkur
í félagsmálum, var m.a. umdæmisstjóri Rótarýhreyf-
ingarinnar á Íslandi um skeið.
Rannsóknaferill
Eysteinn var ötull og afkastamikill vísindamaður all-
an sinn starfsferil. Eftir hann liggja fjölmargar grein-
ar í virtustu vísindatímaritum. Hann lagði sig líka
fram um að miðla niðurstöðunum til almennings með
greinum í blöð og tímarit. Hann tók viðfangsefni
sín alltaf föstum tökum og var bæði hugmyndaríkur,
vinnusamur og nákvæmur í vinnubrögðum. Hann var
áræðinn í túlkun sinni á mælinganiðurstöðum, stund-
um svo að öðrum var um og ó. Þar hafði hann samt
oftar en ekki rétt fyrir sér og naut þá innsæis síns, um-
fangsmikillar þekkingar og skarps skilnings. Hann var
brautryðjandi á furðulega mörgum sviðum jarðeðlis-
fræðinnar, stundum jafnvel svolítið á undan sinni sam-
tíð. Í stuttu máli má nefna notkun á yfirborðsbylgj-
um til að ákvarða eiginleika og þykkt jarðskorpunn-
ar, mælingar á seinkun P-bylgja undir Íslandi, sem nú
á dögum er kennd við möttulstrók undir landinu, og
notkun á hallamælingum til að fylgjast með ástandi
virkra eldstöðva. Enn eru gerðar reglubundnar mæl-
inga á sumum mælistöðunum sem Eysteinn setti upp
fyrir meira en hálfri öld. Það var gæfa Norrænu eld-
fjallastöðvarinnar og arftaka hennar, Jarðvísindastofn-
unar Háskólans, að fá Eystein til starfa á upphafsárum
sínum, fyrstan jarðeðlisfræðinga. Rannsóknarsviðið
sem hann lagði grunn að hefur blómstrað og borið
ríkulegan ávöxt.
JÖKULL No. 71, 2021 139