Jökull


Jökull - 01.01.2021, Blaðsíða 68

Jökull - 01.01.2021, Blaðsíða 68
Magnússon et al. Kjartan Guðmundsson in June and September 1919 (Gudmundsson et al., 2021) and dense RES-survey spanning the northern end of this ridge may provide further evidences, supporting or rejecting it as a for- mation of the 1918 eruption. The 2021 survey shows up to 500 m thick ice within the proposed eruption area (in a closed depression south of the aligned ridge in Figure 12b). This is probably less than the max- imum thickness at the eruption site in 1918, since the glacier surface was probably a few tens of metres higher than at present. Also, if the eruption left some material at the bed, the current bedrock may also be higher than when the eruption started in 1918. The thick ice at the eruption site and the steep flood route from there (Figure 12) likely facilitated the enormous flow peak of the jökulhlaup (Tómasson, 1996; Larsen et al., 2021) associated with the 1918 eruption. Acknowledgements This work was funded by the Icelandic Research fund of Rannís within the project Katla Kalda (project nr. 163391) with further support from The Ice- landic Road Administration’s Research Fund (project nr. 1800-403). Pléiades images used to produce sur- face DEMs were acquired at a subsidised cost thanks to the CNES ISIS program. The images used to produce surface DEM in 2019 were further sup- ported through CEOS (Committee on Earth Observa- tion Satellites) contribution to the Iceland Volcanoes Supersite. We thank Hugh Tuffen and an anonymous reviewer for very constructive and detailed reviews, which substantially improved this paper. Magnús T. Guðmundsson, Þórdís Högnadóttir, Guðfinna Aðal- geirsdóttir, Helgi Björnsson, Páll Einarsson, Bryn- dís Brandsdóttir and Robin E. Bell are thanked for valuable discussions on various aspects of this pa- per. Sveinbjörn Steinþórsson, Ágúst Þór Gunnlaugs- son, Bergur Einarsson, Ásgeir Arnór Stefánsson and Ingibjörg Eiríksdóttir as well as JÖRFÍ volunteers are thanked for their work during field trips. ÁGRIP Samspil eldvirkni og jökla og áhrif þess á náttúru og mannlíf hefur óvíða verið meira en í Kötlu í Mýrdals- jökli og nærsveitum hennar. Mýrdalsjökull hefur því allt frá fyrstu tilraunum til ísþykktarmælinga og kort- lagningar á botnlandslagi íslenskra jökla verið við- fangsefni slíkra rannsókna. Í fyrstu var beitt bylgju- endurkastsmælingum (Sigurjón Rist, 1967a) en einnig voru þar snemma gerðar tilraunir með íssjá (Helgi Björnsson, 1978). Árið 1991 voru gerðar umfangs- miklar íssjármælingar á jöklinum sem gáfu m.a. upp- lýsingar um dreifingu, þykkt og rúmmál jökulíssins sem og megindrætti í landslagi Kötluöskjunnar sem er ∼100 km2 að flatarmáli og hulin af hæsta hluta jökulsins (Helgi Björnsson o.fl., 2000). Hér er greint frá ítarlegri íssjármælingum sem gerðar voru á Mýr- dalsjökli 2012–2021 með nýrri stafrænni íssjá, sem bæði auðveldar og eykur afkastagetu og nákvæmni við mælingar og úrvinnslu. Auk þess að endurtaka íssjársniðin frá 1991 var þéttleiki mælisniða aukinn á um 116 km2 svæði sem að mestu leyti er inn- an öskjurimanna. Í þessari nýju rannsókn var botn- landslag þessa svæðis að stærstum hluta kortlagt eft- ir samtals ∼760 km af íssjársniðum sem unnin voru með tvívíðri staðsetningarleiðréttingu endurkastsflata (e. migration). Á∼14 km2 svæði í kringum helstu sig- katla Mýrdalsjökuls og áætlaðar gosstöðvar eldgoss- ins 1918 (Magnús T. Guðmundsson o.fl., 2021) voru mæld íssjársnið með einungis 20 m millibili svo að vinna mætti íssjársniðin með þrívíðri staðsetningar- leiðréttingu endurkastsflata. Rannsóknin staðfestir fyrri niðurstöður hvað varð- ar megindrætti jökulbotns, ísrúmmál innan öskjunn- ar (45±2 km3, haustið 2019) og mestu ísþykkt (740±40 m). Nýja botnhæðarkortið sýnir hins vegar landslagið undir jöklinum í talsvert meiri smáatriðum, sérstaklega á þéttmældu svæðunum. Landslag megin- eldstöðvar undir jökli er líklega hvergi eins ítarlega kortlagt eins og á því svæði sem hér er til umfjöllunar. Kortið gefur til kynna flókna og viðburðaríka mótun- arsögu fyrir svæðið innan öskjurimanna. Það sýnir m.a. 3–8 km langar raðir hæða og fella, líklega mynd- uð í sprungugosum, fjöll með allt að 250 m háum hamraveggjum sem hafa hlaðist upp í gosum í jökli og djúpar lægðir nærri Goðabungu sem virðast umluktar 100–200 m háum hömrum. Einnig má lesa úr kortinu vísbendingar um að meginaskjan skiptist í fleiri hluta sem gætu tengst fleiri en einum sigatburði. Þetta á sérstaklega við um∼45 km2 svæði í norðurhluta öskj- 66 JÖKULL No. 71, 2021
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143
Blaðsíða 144
Blaðsíða 145
Blaðsíða 146
Blaðsíða 147
Blaðsíða 148
Blaðsíða 149
Blaðsíða 150
Blaðsíða 151
Blaðsíða 152
Blaðsíða 153
Blaðsíða 154
Blaðsíða 155
Blaðsíða 156
Blaðsíða 157
Blaðsíða 158
Blaðsíða 159
Blaðsíða 160
Blaðsíða 161
Blaðsíða 162
Blaðsíða 163
Blaðsíða 164
Blaðsíða 165
Blaðsíða 166
Blaðsíða 167
Blaðsíða 168
Blaðsíða 169
Blaðsíða 170
Blaðsíða 171
Blaðsíða 172
Blaðsíða 173
Blaðsíða 174
Blaðsíða 175
Blaðsíða 176
Blaðsíða 177
Blaðsíða 178
Blaðsíða 179

x

Jökull

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Jökull
https://timarit.is/publication/1155

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.