Jökull


Jökull - 01.01.2021, Blaðsíða 115

Jökull - 01.01.2021, Blaðsíða 115
Ljósmyndir Þorláks Sverrissonar Five photographs (Figures 10–13) show the melt- water, icebergs and sediments that accompanied the 1918 Katla eruption. These were taken while the eruption was ongoing and are the only such pho- tographs known to the authors. Two (Figures 10– 11) show flood routes and deposits, two show the ice canyon through which the main phase of the jökulh- laup emerged (Figures 12a, b), and one a colossal ice- berg (Figure 13). The photographs of Kjartan Guð- mundsson of icebergs and sediments were taken in mid-November, after the eruption had ceased. None of the photographs were dated by Sverris- son, except that he claimed to have photographed the eruption from the beginning to the end. However, de- tailed day to day descriptions exist of the eruption cloud when the glacier was visible, of the weather conditions, and the tephra fall in Vík village and vicin- ity (Jóhannsson 1919; Sveinsson 1919). This infor- mation has been crucial for constraining the most likely dates for the photographs. Figures 2 and 3, showing the Katla eruption cloud on October 12, may be the first photographs ever taken of a subglacial volcanic eruption, and are almost certainly the first of an explosive basaltic eruption through a glacier. Search for older photographs has not revealed any photos of eruptions through glacier ice prior to the 1918 eruption. An undated photograph from Reykjavík by Magnús Ólafsson showing a sunlit Katla eruption cloud may have been taken in the late afternoon on October 12, 1918. In addition to the historical value, the scientific value of Sverrisson’s photos is considerable and the examples detailed here are only a part of the informa- tion they contain. The height of the eruption cloud at various times can be calculated, the location of source vents can be constrained, the photos contain information on the response of the Kötlujökull outlet glacier to the flood and the maximum flood level at Hafursey can be estimated. Although peak discharge for the 1918 main phase has been estimated (Tómas- son 1993; Karlsson 1994) the additional information may help to refine these estimates. HEIMILDIR Eiríkur Þ. Einarsson 2021. Þorlákur Sverrisson og Kötlu- myndir hans. Jökull 71, 91–94. Geodætisk Institut 1905. Hjörleifshöfði 69 NV, 1:50 000. Generalstabens topografiske Afdeling, Kjöbenhavn. Gísli Sveinsson 1919. Kötlugosið 1918 og afleiðingar þess. Prentsmiðjan Gutenberg, Reykjavík, 61 bls. Guðgeir Jóhannsson 1919. Kötlugosið 1918. Bókaverslun Ársæls Árnasonar, Reykjavík, 72 bls. Haukur Tómasson 1996. The Jökulhlaup from Katla in 1918. Ann. Glaciology 22, 249–254. Helgi Björnsson, Finnur Pálsson og Magnús T. Guð- mundsson 2000. Surface and bedrock topography of the Mýrdalsjökull ice cap, Iceland: The Katla caldera, eruption sites and routes of jökulhlaups. Jökull 49, 29– 46. Kristín U. Sigurðardóttir 2019. Vesturhluti Víkur í Mýr- dal. Húsakönnun. Unnið af Landmótun fyrir Mýrdals- hrepp. 56 bls. Magnús T. Guðmundsson og Þórdís Högnadóttir 2001. Gögn um Kötlugosið 1918: Ljósmyndir Kjartans Guð- mundssonar úr ferðum á Mýrdalsjökul í júní og sept- ember 1919. Raunvísindastofnun Háskólans RH-08- 2001. 19 bls. Morgunblaðið 18. mars 1919, bls. 3. Morgunblaðið 19. maí 1919, bls. 2. Porter, C., P. Morin, I. Howat, M.-J. Noh, B. Bates, K. Peterman, S. Keesey, M. Schlenk, J. Gardiner, K. Tomko, M. Willis, C. Kelleher, M. Cloutier, E. Husby, S. Foga, H. Nakamura, M. Platson, M. Wethington, C. Williamson, G. Bauer, J. Enos, G. Arnold, W. Kramer, P. Becker, A. Doshi, C. D’Souza, P. Cummens, F. Laurier and M. Boj- esen 2018. „ArcticDEM“, https://doi.org/10.7910/- DVN/OHHUKH, Harvard Dataverse, V1. Tómas Jóhannesson, Helgi Björnsson, Eyjólfur Magnús- son, Sverrir Guðmundsson, Finnur Pálsson, Odd- ur Sigurðsson, o.fl. 2013. Ice-volume changes, bi- as estimation of mass-balance measurements and changes in subglacial lakes derived by lidar mapping of the surface of Icelandic glaciers. Ann. Glaciology 54, 63–74. doi:10.3189/2013AoG63A422 Þorbjörn Karlsson 1994. Kötluhlaup 1918 – vangaveltur um eðli hlaupsins og hámarksrennsli. Kötlustefna 26. febrúar 1994, Jarðfræðafélag Íslands, 10–12. Þjóðminjasafn Íslands, Ljósmyndasafn Íslands. JÖKULL No. 71, 2021 113
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143
Blaðsíða 144
Blaðsíða 145
Blaðsíða 146
Blaðsíða 147
Blaðsíða 148
Blaðsíða 149
Blaðsíða 150
Blaðsíða 151
Blaðsíða 152
Blaðsíða 153
Blaðsíða 154
Blaðsíða 155
Blaðsíða 156
Blaðsíða 157
Blaðsíða 158
Blaðsíða 159
Blaðsíða 160
Blaðsíða 161
Blaðsíða 162
Blaðsíða 163
Blaðsíða 164
Blaðsíða 165
Blaðsíða 166
Blaðsíða 167
Blaðsíða 168
Blaðsíða 169
Blaðsíða 170
Blaðsíða 171
Blaðsíða 172
Blaðsíða 173
Blaðsíða 174
Blaðsíða 175
Blaðsíða 176
Blaðsíða 177
Blaðsíða 178
Blaðsíða 179

x

Jökull

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Jökull
https://timarit.is/publication/1155

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.