Jökull


Jökull - 01.01.2021, Síða 115

Jökull - 01.01.2021, Síða 115
Ljósmyndir Þorláks Sverrissonar Five photographs (Figures 10–13) show the melt- water, icebergs and sediments that accompanied the 1918 Katla eruption. These were taken while the eruption was ongoing and are the only such pho- tographs known to the authors. Two (Figures 10– 11) show flood routes and deposits, two show the ice canyon through which the main phase of the jökulh- laup emerged (Figures 12a, b), and one a colossal ice- berg (Figure 13). The photographs of Kjartan Guð- mundsson of icebergs and sediments were taken in mid-November, after the eruption had ceased. None of the photographs were dated by Sverris- son, except that he claimed to have photographed the eruption from the beginning to the end. However, de- tailed day to day descriptions exist of the eruption cloud when the glacier was visible, of the weather conditions, and the tephra fall in Vík village and vicin- ity (Jóhannsson 1919; Sveinsson 1919). This infor- mation has been crucial for constraining the most likely dates for the photographs. Figures 2 and 3, showing the Katla eruption cloud on October 12, may be the first photographs ever taken of a subglacial volcanic eruption, and are almost certainly the first of an explosive basaltic eruption through a glacier. Search for older photographs has not revealed any photos of eruptions through glacier ice prior to the 1918 eruption. An undated photograph from Reykjavík by Magnús Ólafsson showing a sunlit Katla eruption cloud may have been taken in the late afternoon on October 12, 1918. In addition to the historical value, the scientific value of Sverrisson’s photos is considerable and the examples detailed here are only a part of the informa- tion they contain. The height of the eruption cloud at various times can be calculated, the location of source vents can be constrained, the photos contain information on the response of the Kötlujökull outlet glacier to the flood and the maximum flood level at Hafursey can be estimated. Although peak discharge for the 1918 main phase has been estimated (Tómas- son 1993; Karlsson 1994) the additional information may help to refine these estimates. HEIMILDIR Eiríkur Þ. Einarsson 2021. Þorlákur Sverrisson og Kötlu- myndir hans. Jökull 71, 91–94. Geodætisk Institut 1905. Hjörleifshöfði 69 NV, 1:50 000. Generalstabens topografiske Afdeling, Kjöbenhavn. Gísli Sveinsson 1919. Kötlugosið 1918 og afleiðingar þess. Prentsmiðjan Gutenberg, Reykjavík, 61 bls. Guðgeir Jóhannsson 1919. Kötlugosið 1918. Bókaverslun Ársæls Árnasonar, Reykjavík, 72 bls. Haukur Tómasson 1996. The Jökulhlaup from Katla in 1918. Ann. Glaciology 22, 249–254. Helgi Björnsson, Finnur Pálsson og Magnús T. Guð- mundsson 2000. Surface and bedrock topography of the Mýrdalsjökull ice cap, Iceland: The Katla caldera, eruption sites and routes of jökulhlaups. Jökull 49, 29– 46. Kristín U. Sigurðardóttir 2019. Vesturhluti Víkur í Mýr- dal. Húsakönnun. Unnið af Landmótun fyrir Mýrdals- hrepp. 56 bls. Magnús T. Guðmundsson og Þórdís Högnadóttir 2001. Gögn um Kötlugosið 1918: Ljósmyndir Kjartans Guð- mundssonar úr ferðum á Mýrdalsjökul í júní og sept- ember 1919. Raunvísindastofnun Háskólans RH-08- 2001. 19 bls. Morgunblaðið 18. mars 1919, bls. 3. Morgunblaðið 19. maí 1919, bls. 2. Porter, C., P. Morin, I. Howat, M.-J. Noh, B. Bates, K. Peterman, S. Keesey, M. Schlenk, J. Gardiner, K. Tomko, M. Willis, C. Kelleher, M. Cloutier, E. Husby, S. Foga, H. Nakamura, M. Platson, M. Wethington, C. Williamson, G. Bauer, J. Enos, G. Arnold, W. Kramer, P. Becker, A. Doshi, C. D’Souza, P. Cummens, F. Laurier and M. Boj- esen 2018. „ArcticDEM“, https://doi.org/10.7910/- DVN/OHHUKH, Harvard Dataverse, V1. Tómas Jóhannesson, Helgi Björnsson, Eyjólfur Magnús- son, Sverrir Guðmundsson, Finnur Pálsson, Odd- ur Sigurðsson, o.fl. 2013. Ice-volume changes, bi- as estimation of mass-balance measurements and changes in subglacial lakes derived by lidar mapping of the surface of Icelandic glaciers. Ann. Glaciology 54, 63–74. doi:10.3189/2013AoG63A422 Þorbjörn Karlsson 1994. Kötluhlaup 1918 – vangaveltur um eðli hlaupsins og hámarksrennsli. Kötlustefna 26. febrúar 1994, Jarðfræðafélag Íslands, 10–12. Þjóðminjasafn Íslands, Ljósmyndasafn Íslands. JÖKULL No. 71, 2021 113
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124
Síða 125
Síða 126
Síða 127
Síða 128
Síða 129
Síða 130
Síða 131
Síða 132
Síða 133
Síða 134
Síða 135
Síða 136
Síða 137
Síða 138
Síða 139
Síða 140
Síða 141
Síða 142
Síða 143
Síða 144
Síða 145
Síða 146
Síða 147
Síða 148
Síða 149
Síða 150
Síða 151
Síða 152
Síða 153
Síða 154
Síða 155
Síða 156
Síða 157
Síða 158
Síða 159
Síða 160
Síða 161
Síða 162
Síða 163
Síða 164
Síða 165
Síða 166
Síða 167
Síða 168
Síða 169
Síða 170
Síða 171
Síða 172
Síða 173
Síða 174
Síða 175
Síða 176
Síða 177
Síða 178
Síða 179

x

Jökull

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Jökull
https://timarit.is/publication/1155

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.