Jökull - 01.01.2021, Blaðsíða 95

Kötlumyndir Þorláks Sverrissonar
Herra ritstjóri Morgunblaðsins!
Þegar eg las yðar heiðraða blað, rakst eg á grein í 69.
tölubl., 21. janúar, þar sem svo er að orði komist:
„Myndir frá Kötlugosinu, teknar austur í Mýrdal
meðan gosið var sem mest, eru til sýnis í gluggum Ísa-
foldarprentsmiðju, og eru það hinar einu myndir, sem
til eru af gosinu.“
Til leiðréttingar við grein þessa skal eg geta þess,
að þetta er ekki rétt, því að eg var hér sá eini ljós-
myndari í Mýrdal, sem tók myndir af þessu gosi, frá
byrjun til enda, og fylgdist með öllum breytingum á
meðan gosið stóð yfir og ferðaðist með tveim öðr-
um mönnum, Ólafi Halldórssyni og Magnúsi Jónssyni,
inn að jökli á meðan flóðið rann fram, og tók ég mynd-
ir af rennandi flóðinu, og sést þar Hjörleifshöfði, um-
kringdur jökulflóði og hrönn, og aðrar þar sem flóð-
ið kom fram undan jöklinum, og hrannir og jaka og
reykjarmökkinn í ótal útgáfum; er hann lang tilkomu-
mestur fyrsta daginn, þegar hann gaus upp. Af mynd-
um þessum hefi eg ekkert gefið út enn. Kjartan Guð-
mundsson ljósmyndari, sem kom hingað austur síð-
asta daginn sem sást rjúka úr Kötlugjá, tók nokkrar
myndir af mökknum þann dag, og getur það ekki talist
hafa verið tekið á meðan gosið stóð sem mest. – Bréf
þetta bið eg yður að birta í blaði yðar til skýringar við
áðurnefnda grein.“
Yðar með virðingu Þorl. Sverrisson. (Mbl.
18. mars 1919)
Kjartan svarað að bragði 19. maí sama ár og not-
aði sömu fyrirsögn og Þorlákur:
Kötlugosið
Í 125. tbl. Morgunblaðsins þ. á. stendur greinar-
korn með þessari fyrirgögn, eftir Þorl. Sverrisson.
Mér hefir frá Reykjavík verið bent á grein þessa,
vegna mynda þeirra af Kötlugosinu, sem eg hefi þar
til sölu, og hefi verið beðinn um frekari upplýsingar
viðvíkjandi myndunum.
Í nefndri grein stendur: „Eg var hér sá eini ljós-
myndari í Mýrdal, sem tók myndir af þessu gosi, frá
byrjun til enda.“
Naumast verður þetta skilið á annan veg en þann,
að Þorl. Sverrisson sé einn um myndatökuna, hér
í Mýrdal, af þessu gosi og síst að kynja, þótt hon-
um verði nokkuð úr lopanum, ef hann hefir verið að
„mynda“ allan tímann, sem gosið stóð yfir – mesta
furða, að hann skyldi gefa sér tíma til að „leiðrétta“
smágreinina í Morgunblaðinu, sem gat um myndir
mínar.
En svo undarlega bregður þó við, að þegar mínar
myndir koma á markaðinn, eru engar aðrar þar fyr-
ir og ekki komnar enn, svo leiðrétting Þorl. Sverris-
sonar hefir við lítil rök að styðjast. Það skal tekið
fram, að eg skifti mér ekkert af því, hvað Morgun-
blaðið sagði um myndir mínar, bað að eins að vekja
eftirtekt á þeim.
Þ. S. fer óbeðinn að gefa upplýsingar um mynda-
töku mína af gosinu og mundi eg vera honum þakk-
látur fyrir, ef rétt væri frá skýrt, en það virðist honum
ekki eiginlegt. T. d. segir hann: „Kjartan Guðmunds-
son ljósmyndari, sem kom hingað austur síðasta dag-
inn sem rjúka sást úr Kötlugjá, tók nokkrar myndir
þann dag, og getur það ekki hafa verið tekið meðan
gosið stóð sem mest.“
Allir sjá til hvers refirnir eru hér skornir, að spilla
fyrir mínum myndum, en þær hygg eg að sýni nokkuð
meira en hann vill vera láta og þori vel að leggja það
undir dóm þeirra, er vit hafa á.
Eg kom austur í Mýrdal 28. október, tók fyrst mynd
af gosinu daginn eftir, af Steigarhálsi í Mýrdal; sást
þá illa til gossins fyrir snjógangi; kom eg til Víkur um
kvöldið.
2. nóv. tók eg flestar mínar myndir; var gosið
kraftmikið þann dag, leifturblossar og þrumur; fyrri
hluta dagsins var jökullinn hulinn þokumekki, sem
gosið gnæfði upp yfir. Seinna um daginn tók eg fyrst
neðan við Víkurþorpið og inn hvarf þokan að mestu.
Myndirnar svo inn eftir Reynisfjalli vestanverðu. Þar
naut gosstrókurinn sín betur og fjöllin og jökullinn
sást vel.
Daginn eftir sást að eins lítill reykur og var það
síðasti dagurinn, sem sést hefir rjúka úr gjánni. Þá
voru enn nokkrar þrumur og dynki að heyra í gosátt-
inni. Austur á Mýrdalssand fór eg skömmu síðar
og tók myndir af hlaupstöðvunum; má sérstaklega
benda á tvær myndir þaðan: Önnur er tekin yfir Mýr-
dalssand, fyrir norðan Selfjall; sést Múlakvísl liðast á
milli hranna og renna vestur fyrir norðan Selfjall, eftir
farvegi, sem myndaðist í Kötluhlaupi 1721; skarst þá
í sundur móbergsháls, milli Selfjalls og Höfðabrekku-
JÖKULL No. 71, 2021 93