Jökull


Jökull - 01.01.2021, Blaðsíða 26

Jökull - 01.01.2021, Blaðsíða 26
Gudmundsson et al. June and 12 September 1919 (Figure 2) have been par- ticularly useful. The photo taken on 12 September 1919, about 10 months after the eruption ended (Figure 2a), shows thick piles of tephra. In contrast, on the photo from the glacier-covered southern rim of the Katla caldera (Háabunga), taken in June 1919 (Figure 2b), and other similar photos from the same trip (Gudmunds- son and Högnadóttir, 2001) the surface is covered by the 1918–19 winter accumulation of snow, which in spring is usually close to 10 m thick in the caldera (Ágústsson et al., 2013). Figure 2a shows the region where the easternmost crater was located and the area to the east of the inferred eruption site. The most con- spicuous feature is the canyon that cuts across from left to right (from west to east). A thick layer of tephra covers the landscape and ice is exposed only in few places, notably in the steep lower slopes of the canyon. To the north of the canyon the surface is covered by what remained of the snow layer from the winter of 1918–19, expected to have been a few me- tres thick at the end of summer. New snow, presum- ably fallen hours or days before the photo was taken, partly drapes the snow from 1918–19 and parts of the tephra-covered landscape. Despite the chaotic land- scape of ice and tephra in the foreground, crevasses are not visible. The area in the upper right hand (northeast) corner is the heavily crevassed steep north- ern part of the Kötlujökull outlet glacier, where it flows out of the caldera, about 3–4 km away. The pho- tos taken by Kjartan Guðmundsson on 23 June 1919 (Figure 2b), when visibility was good, show that this northern part of the outlet glacier was more or less in- tact and not much altered by the eruption, apart from being covered with tephra. The west-east canyon seen on Figure 2a extended into the southern part of the outlet glacier where it flows out of the caldera. The explorers in 1919 (Jóns- son, 2008) were of the opinion that the bottom of the canyon marked the glacier bed. However, radio-echo soundings have revealed that ice thickness where most of the canyon was located in 1919 reaches several hundred meters (Björnsson et al., 2000; Pálsson et al., 2005). Thus, although having a floor of tephra, the canyon was cut into both the tephra cover and the underlying glacier, with ice underneath the tephra- covered bottom. The most likely explanation for the formation of the canyon is supraglacial drainage of meltwater in the first 1–2 km of the path of meltwater from the vents towards east, down towards the outlet glacier. Such supraglacial flow of meltwater was ob- served in the Gjálp eruption in 1996 (Gudmundsson et al., 2004) and did also occur in the first days of the Eyjafjallajökull eruption in 2010 (Magnússon et al., 2012; Oddsson et al., 2016). Although the canyon in Katla and its surroundings have similarities with the Gjálp ice canyon, the thickness of tephra on this photo appears an order of magnitude greater than the maximum seen at Gjálp (1–2 m). A series of scaled comparisons permits a tephra thickness estimate as follows: A small stream, probably a few meters wide, can be seen flowing along the bottom of the canyon on the western (left hand) side. According to an esti- mate made by the explorers in September 1919, who descended to the bottom of the canyon, the stream had a discharge of 0.2–0.3 m3/s (Jónsson, 2008). The tephra in the walls of the canyon has a thickness that is several times the width of the stream at the bottom. Further rough scaling can be obtained from the ob- servations made in 1919, where the canyon is said to have been 1–2 km long and at most 200 m wide at the top (Jónsson, 2008). The photograph (Figure 2a) is taken approximately 1 km south of the main leg of the canyon, which on the photo trends perpendicular to the line of sight. The dimensions indicated by the photo and the observations from 1919, suggest that the canyon was 50–70 m deep relative to the area im- mediately to its north. The absence of any visible ice in the upper half of the canyon wall suggests that the tephra pile was not less than one third of the total wall height in the western part of the canyon, and perhaps as much as half the height. This indicates tephra thick- ness at this site in the range 15–35 m, a few hundred meters away from the vents. Thus, we consider that 25±10 m is a conservative estimate of the maximum tephra thickness outside of the craters. The 1919 photos and the descriptions of the explor- ers (Sveinsson, 1919 p. 54–59), together with photos of the plume taken from known locations around the village of Vík (Larsen and Högnadóttir, this issue), 24 JÖKULL No. 71, 2021
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143
Blaðsíða 144
Blaðsíða 145
Blaðsíða 146
Blaðsíða 147
Blaðsíða 148
Blaðsíða 149
Blaðsíða 150
Blaðsíða 151
Blaðsíða 152
Blaðsíða 153
Blaðsíða 154
Blaðsíða 155
Blaðsíða 156
Blaðsíða 157
Blaðsíða 158
Blaðsíða 159
Blaðsíða 160
Blaðsíða 161
Blaðsíða 162
Blaðsíða 163
Blaðsíða 164
Blaðsíða 165
Blaðsíða 166
Blaðsíða 167
Blaðsíða 168
Blaðsíða 169
Blaðsíða 170
Blaðsíða 171
Blaðsíða 172
Blaðsíða 173
Blaðsíða 174
Blaðsíða 175
Blaðsíða 176
Blaðsíða 177
Blaðsíða 178
Blaðsíða 179

x

Jökull

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Jökull
https://timarit.is/publication/1155

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.