Jökull


Jökull - 01.01.2021, Síða 26

Jökull - 01.01.2021, Síða 26
Gudmundsson et al. June and 12 September 1919 (Figure 2) have been par- ticularly useful. The photo taken on 12 September 1919, about 10 months after the eruption ended (Figure 2a), shows thick piles of tephra. In contrast, on the photo from the glacier-covered southern rim of the Katla caldera (Háabunga), taken in June 1919 (Figure 2b), and other similar photos from the same trip (Gudmunds- son and Högnadóttir, 2001) the surface is covered by the 1918–19 winter accumulation of snow, which in spring is usually close to 10 m thick in the caldera (Ágústsson et al., 2013). Figure 2a shows the region where the easternmost crater was located and the area to the east of the inferred eruption site. The most con- spicuous feature is the canyon that cuts across from left to right (from west to east). A thick layer of tephra covers the landscape and ice is exposed only in few places, notably in the steep lower slopes of the canyon. To the north of the canyon the surface is covered by what remained of the snow layer from the winter of 1918–19, expected to have been a few me- tres thick at the end of summer. New snow, presum- ably fallen hours or days before the photo was taken, partly drapes the snow from 1918–19 and parts of the tephra-covered landscape. Despite the chaotic land- scape of ice and tephra in the foreground, crevasses are not visible. The area in the upper right hand (northeast) corner is the heavily crevassed steep north- ern part of the Kötlujökull outlet glacier, where it flows out of the caldera, about 3–4 km away. The pho- tos taken by Kjartan Guðmundsson on 23 June 1919 (Figure 2b), when visibility was good, show that this northern part of the outlet glacier was more or less in- tact and not much altered by the eruption, apart from being covered with tephra. The west-east canyon seen on Figure 2a extended into the southern part of the outlet glacier where it flows out of the caldera. The explorers in 1919 (Jóns- son, 2008) were of the opinion that the bottom of the canyon marked the glacier bed. However, radio-echo soundings have revealed that ice thickness where most of the canyon was located in 1919 reaches several hundred meters (Björnsson et al., 2000; Pálsson et al., 2005). Thus, although having a floor of tephra, the canyon was cut into both the tephra cover and the underlying glacier, with ice underneath the tephra- covered bottom. The most likely explanation for the formation of the canyon is supraglacial drainage of meltwater in the first 1–2 km of the path of meltwater from the vents towards east, down towards the outlet glacier. Such supraglacial flow of meltwater was ob- served in the Gjálp eruption in 1996 (Gudmundsson et al., 2004) and did also occur in the first days of the Eyjafjallajökull eruption in 2010 (Magnússon et al., 2012; Oddsson et al., 2016). Although the canyon in Katla and its surroundings have similarities with the Gjálp ice canyon, the thickness of tephra on this photo appears an order of magnitude greater than the maximum seen at Gjálp (1–2 m). A series of scaled comparisons permits a tephra thickness estimate as follows: A small stream, probably a few meters wide, can be seen flowing along the bottom of the canyon on the western (left hand) side. According to an esti- mate made by the explorers in September 1919, who descended to the bottom of the canyon, the stream had a discharge of 0.2–0.3 m3/s (Jónsson, 2008). The tephra in the walls of the canyon has a thickness that is several times the width of the stream at the bottom. Further rough scaling can be obtained from the ob- servations made in 1919, where the canyon is said to have been 1–2 km long and at most 200 m wide at the top (Jónsson, 2008). The photograph (Figure 2a) is taken approximately 1 km south of the main leg of the canyon, which on the photo trends perpendicular to the line of sight. The dimensions indicated by the photo and the observations from 1919, suggest that the canyon was 50–70 m deep relative to the area im- mediately to its north. The absence of any visible ice in the upper half of the canyon wall suggests that the tephra pile was not less than one third of the total wall height in the western part of the canyon, and perhaps as much as half the height. This indicates tephra thick- ness at this site in the range 15–35 m, a few hundred meters away from the vents. Thus, we consider that 25±10 m is a conservative estimate of the maximum tephra thickness outside of the craters. The 1919 photos and the descriptions of the explor- ers (Sveinsson, 1919 p. 54–59), together with photos of the plume taken from known locations around the village of Vík (Larsen and Högnadóttir, this issue), 24 JÖKULL No. 71, 2021
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124
Síða 125
Síða 126
Síða 127
Síða 128
Síða 129
Síða 130
Síða 131
Síða 132
Síða 133
Síða 134
Síða 135
Síða 136
Síða 137
Síða 138
Síða 139
Síða 140
Síða 141
Síða 142
Síða 143
Síða 144
Síða 145
Síða 146
Síða 147
Síða 148
Síða 149
Síða 150
Síða 151
Síða 152
Síða 153
Síða 154
Síða 155
Síða 156
Síða 157
Síða 158
Síða 159
Síða 160
Síða 161
Síða 162
Síða 163
Síða 164
Síða 165
Síða 166
Síða 167
Síða 168
Síða 169
Síða 170
Síða 171
Síða 172
Síða 173
Síða 174
Síða 175
Síða 176
Síða 177
Síða 178
Síða 179

x

Jökull

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Jökull
https://timarit.is/publication/1155

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.