Úrval - 01.07.1954, Blaðsíða 17

UPPELDI 1 ANDA OFBELDIS
15
þjóða börnum amerísk mynda-
söguhefti — og í öðru lagi er
o'ft erfitt að komast fram úr
textanum. Eins og byggingu
myndasagnanna er háttað, er
tæknileg nauðsyn að hrúgað sé
sem mest saman af æsiatburð-
um, og börnum, sem vanizt hafa
myndasögulestri, reynist af
þeim sökum torvelt að una við
lestur venjulegra bóka, þar sem
ekki er nýr æsiatburður í hverri
línu. Það er því lítil afsökun þó
að myndasögurnar séu ,,góðar“,
þær hafa eigi að síður skaðleg
áhrif á flest þau börn, sem venj-
ast á þær, af því að þær venja
þau af því að lesa samanhang-
andi lesmál og skapa óholla þörf
fyrir æsiviðburði.
Fyrrverandi forstjóri dag-
vinnuskólans í Kaupmannahöfn,
C. C. Kragh-Muller, gat ekki
nefnt neitt dærni um unglinga-
afbrot, er ættu sér beina fyrir-
mynd í myndasöguglæpum. En
hann sagði mér annað, sem er
jafnalvarlegt. Myndasöguheftin
og amerísku glæpakvikmyndirn-
ar, sagði hann, móta skapgerð
barnanna svo snemma, að lítil
von er til að unnt sé að eyða
áhrifum þeirra síðarmeir. Við-
horf barnanna til peninga,
vinnu, ástar og siðgæðis verður
öfugsnúið og óheilbrigt; þau fá
þá hugmynd, að vinna sé eins-
kis virði, því að þau sjá hetjurn-
ar í kvikmyndum aldrei vinna
neitt; venjulegt heilbrigt ástar-
líf hlýtur að verða leiðinlegt í
þeirra augum, því að þau hafa
vanizt á að líta á ást og losta
sem eitt og hið sama, auk þess
sem ástin tjáir sig aldrei öðru-
vísi en í sambandi við ofbeldi
í einhverri mynd. Takmark
þeirra í lífinu verður einfalt: að
komast yfir sem mesta peninga
á sem skemmstum tíma, svo þau
geti keypt allt, sem hugurinn
girnist og þurfi ekki að lúta
neinum. Engu máli skiptir
hvaða aðferðir notaðar eru til
að ná þessu marki; hinn sterki
hefur alltaf á réttu að standa.
Þessum hugsunarhætti er sam-
fara rótgróin fyrirlitning á
fólki, sem er öðruvísi sinnað og
framandlegt í útliti. I mynda-
sögum og mörgum amerískum
kvikmyndum er þeldökku fólki,
og yfirleitt útlendingum — svo
sem ítölum, Spánverjum, Suður-
Ameríkumönnum o. fl. — lýst
sem óæðri mannverum, ýmist
sem glæpalýð eða aðhlátursefni,
og dönsk börn hafa lært lexí-
una.
Sá lærdómur, sem danskar
myndasögur miðla börnum
landsins, er þannig ekki mikið
frábrugðinn því sem amerískum
börnum er kennt. Hann er í fám
orðum þessi: Ekkert er gert til
þess að vekja áhuga barnanna
á gleði og erfiðleikum heilbrigðs
lífs. Þvert á móti: engin persóna
í þessum myndasögum hefur
neitt skynsamlegt fyrir stafni
eða heilbrigt viðhorf til annarra
manna. Venjulegt fjölskyldulíf
sézt aldrei — nema þá í skop-
myndasögum, sem baksvið bros-