Úrval - 01.06.1955, Page 6

4
TJRVAL
heimilishaldi sínu og borga
brýnustu fatareikninga sína.
Ólánið var, að hann gat ekki
gert sig óháðan þessum betri
borgurum og látið sér á sama
standa um álit þeirra. I hvert
skipti, sem eitthvert vanþókn-
unarorð heyrðist úr þessum hópi,
fylltist hann örvæntingu: „And-
styggilegt bréf frá Wulff, strax
þar á eftir gagnrýni Kierke-
gaards. Edvard gaf mér kalda
gusu. Hef gengið eins og í
leiðslu" . . . „Bréf frá frú
Læssöe, sem færði mér þær
fréttir, að Heiberg fari mjög
illa með mig í hinni nýju bók
sinni („En Sjæl efter Döden“)
. . . Barátta i sál minni um það
hvort til nokkurs sé að ég lifi
áfram“ . . . Þannig varð hon-
um innanbrjósts í hvert skipti
sem hinar smáu menningar-
miðstöðvar við Kóngsins Nýja-
torg gáfu frá sér lífsmark.
Af eftirfarandi samtali við
listamann, sem háð hafði sams-
konar baráttu, má ráða að ekki
hafa allir verið jafnhörundsár-
ir. Samtalið átti sér stað í Róm
árið 1834, Andersen hafði feng-
ið bréf, sem „boðaði mér dauða
minnar eigin sæmdar“, sem sé
óánægju Kaupmannahafnarbúa
með Agnete og Havmanden:
„Eftir máltíðina fór ég til
Thorvaldsens . . . Hann sá hve
náfölur ég var, spurði mig hvort
ég væri veikur, og þegar ég
sagði honum frá hinni hörðu,
ósanngjörnu gagnrýni Mol-
foechs, iagði hann höndina á
öxl mér og sagði: I guðs bæn-
um látið aldrei slíkt hafa áhrif
á yður, því minna skyn sem
maður ber á iist, því strangari
verður hann; það er hið fagra í
fari listamannsins, því dýpra
sem hann kafar í list sinn, því
betur sér hann vandkvæði
hennar og þeim mun mildari
verður hann í garð annarra . . .
Finnið máttinn 1 sjálfum yður,
látið ekki leiðast af dómi
fjöldans og haldið rólegur
áfram.“
Það var auðvitað rétt hjá
Andersen, að dómarnir um
hann voru ekki réttlátir, og að
Heiberg og Molbech voru sann-
kallaði lúsablesar við hlið hans,
en það var ekki rétt hjá hon-
um að halda áfram að heimta
viðurkenningu frá slíkum smá-
mennum. Hann krafðist frama,
hinir sökuðu hann um að vera
hégómlegan, stundum trúði
hann því að þeir hefðu rétt fyr-
ir sér og hraus hugur við synd
sinni, og stundum taldi hann,
að það væru liinir, sem væru
vondir — jafnvel nánustu vini
sína kallaði v hann stundum
ófreskjur, ef ekki annarsstaðar
þá í dagbók sinni. Baráttan við
hinn stórkostlega smáborgara-
skap samtíðarinnar sló víta-
hring um hið viðkvæma skáld.
H. C. Andersen sagði eitt sinn
sjálfur, snemma á rithöfunda-
ferli sínum, að hann teldi sér
vísan fremsta sess meðal rit-
höfunda af sinni kynslóð, en
langt að baki Oehlenschlægers.