Úrval - 01.06.1955, Qupperneq 74

'72
ÚR VAL
tekið var að breyta kolum í
gufuafl í stórum stíl; það var
upphaf hinnar fyrri iðnbylting-
ar. Aðrar þjóðir höfðu forust-
una um hagnýtingu hinna
tveggja meginorkulindanna,
sem síðar komu til — vatns-
afls og olíu.
Öllum þessum þrem orkulind-
um — kolum, vatnsafli og olíu
— var það sameiginlegt, að þau
lönd tóku forustu í hagnýtingu
þeirra, sem áttu þær í skauti
sér. Hver um sig staðfestir þá
reglu, að iðnaðurinn safnast
helzt þar sem orkulindirnar
eru, en ekki þar sem hráefnið
til iðnaðarins er unnið úr jörðu
eða ræktað. Dæmi um það er
alúmíníumiðnaðurinn. Hann vex
og dafnar í Kanada þar sem
rafmagn er ódýrt, en ekki þar
sem bauxít — hráefnið — er
unnið úr jörðu.
En eitt meginsérkenni kjarn-
orkunnar er, að hún er alger-
lega óstaðbundin. Flutnings-
kostnaður á jafnorkumiklu elds-
neyti skiptir ekki máli. Þannig
mun hin hagstæða aðstaða
helztu iðnaðarþjóða heimsins
— svo sem Bretlands, Banda-
ríkjanna og Þýzkalands — sem
skapaðist af því að þær áttu
gnægð orkulinda heima fyrir,
brátt hverfa úr sögunni. En
hvað mun þá ráða úrslitum?
Verið getur, að hin breytta að-
staða valdi því, að sumar iðn-
greinar safnist þangað sem
hráefnin eru fyrir hendi, þegar
þær eru ekki lengur háðar stað-
bundnum orkulindum. Svo get-
ur farið, að þegar hráefnið er
fyrirferðarmikið í samanburði
við hina fullunnu vöru, muni
borga sig að flytja verksmiðj-
urnar nær hráefnalindunum og
spara þannig flutningskostnað.
En hvort heldur þessi áhrif
munu segja til sín — með þeim
afleiðingum, sem það mun hafa
fyrir stærstu iðnaðarþjóðirnar
eða ekki, þá er eitt, sem áreið-
anlega mun hafa áhrif á stað-
setningu iðnaðarins í framtíð-
inni: það er tæknikunnáttan á
hverjum stað um sig, ekki hvað
sízt að því er snertir hagnýt-
ingu kjarnorkunnar í þágu iðn-
aðarins. Hugmyndin að baki
hinnar nýju áætlunar brezku
stjórnarinnar er sem sé sú, að
jafnvel eftir að iðnaðurinn er
hættur að vera háður stað-
bundnum orkulindum um stað-
setningu, verði Bretar áfram
í hópi fremstu iðnaðarþjóða.
■ ■
Eiginkonan (í afsökunarróm): ,,Ég tók uppskriftina að þess-
ari köku úr matreiðslubókinni."
Eiginmaðurinn: ,,Það var rétt hjá þér, elskan mín, hún hefði
aldrei átt að vera þar.“
-— Pourquoi Pas?