Læknablaðið : fylgirit - 05.01.2015, Síða 11

X V I I V Í S I N D A R Á Ð S T E F N A H Í
F Y L G I R I T 8 2
LÆKNAblaðið/Fylgirit 82 2015/101 11
Íslandi hefur ekki verið rannsökuð áður. Markmið rannsóknarinnar var
að bera saman útkomu fyrirfram ákveðinna heimafæðinga og sjúkra-
húsfæðinga á Íslandi í sambærilegum hópum kvenna án áhættuþátta.
Efniviður og aðferðir: Rannsóknin er afturskyggn ferilrannsókn þar
sem allt þýði 307 fyrirfram ákveðinna heimafæðinga sem sinnt var af
ljósmóður á Íslandi 2005-2009 var borið saman við parað markmið-
súrtak 921 fyrirfram ákveðinnar sjúkrahúsfæðingar án frábendinga fyrir
heimafæðingu (hlutfall 1:3, n=1228). Gagna var aflað úr mæðraskrám.
Aðhvarfsgreining var gerð á helstu útkomubreytum, þar sem leiðrétt
var fyrir áhrifaþáttum.
Niðurstöður: Tíðni mænurótardeyfinga, hríðaörvunar með lyfjum og
blæðinga eftir fæðingu var marktækt lægri þegar fæðing hófst sem
fyrirfram ákveðin heimafæðing. Rannsóknina skorti styrk til að greina
mun á breytum með lága tíðni (keisara- og áhaldafæðingum, 3°-4°
spangaráverkum, innlögnum á nýburagjörgæslu og 5 mínútna Apgar-
stigum undir 7).
Ályktanir: Niðurstöðurnar bæta við vaxandi alþjóðlega þekkingu á
heimafæðingum, en sú þekking gefur til kynna að heimafæðing sé jafn
öruggur eða öruggari valkostur en sjúkrahúsfæðing fyrir konur án
áhættuþátta og börn þeirra. Niðurstöðurnar munu nýtast við upplýst
val kvenna á fæðingarstað og þróun ljósmæðraþjónustu á Íslandi.
E 8 Megindleg rannsókn á væntingum barnshafandi kvenna til
styrks sársauka í fæðingu
Sigfríður Inga Karlsdóttir1,2, Herdís Sveinsdóttir3, Ólöf Ásta Ólafsdóttir1, Hildur
Kristjánsdóttir4
1Ljósmóðurfræði, hjúkrunarfræðideild Háskóla Íslands, 2hjúkrunarfræðideild Háskólans á
Akureyri, 3hjúkrunarfræðideild Háskóla Íslands, 4Embætti landlæknis
inga@unak.is
Inngangur: Fáar rannsóknir hafa verið gerðar á væntingum og viðhorfi
kvenna til sársauka og meðferðar við sársauka í fæðingu. Niðurstöður
erlendra rannsókna benda til þess að konur hafi mun jákvæðara viðhorf
til sársauka í fæðingu, en til annars sársauka.
Efniviður og aðferðir: Lýsandi könnunarrannsókn. Úrtak var lagskipt
hentugleikaúrtak barnshafandi kvenna sem komu í mæðravernd á 26
heilsugæslustöðvum um allt land. Tilgangur rannsóknarinnar var að
varpa ljósi á væntingar og viðhorf barnshafandi kvenna á Íslandi til sárs-
auka og meðferð við sársauka í fæðingu. Mælitækið var spurningalisti
sem var lagður fyrir snemma á meðgöngu.
Niðurstöður: Alls svöruðu 1111 konur spurningalistanum, en svarhlut-
fall var 63%. Niðurstöður varðandi væntingar til styrks sársauka í fæð-
ingu sýndu að konur bjuggust að meðaltali við að sársaukinn yrði 5,58
mælt á skalanum 1-7. Marktækt samband reyndist milli væntingar um
styrk sársauka í fæðingu og fjölmargra þátta svo sem: búsetu, viðhorfs
til fæðingar, upplifun á öryggistilfinningu og jákvæðrar upplifunar af
fyrri fæðingu.
Ályktanir: Barnshafandi konur búast við því að fæðingin verði
sársaukafull, en eru þrátt fyrir það almennt jákvæðar gagnvart henni.
Niðurstöður rannsóknarinnar er hægt að nýta til að ræða við barns-
hafandi konur á meðgöngu um sársauka í fæðingu og aðstoða þær við
að undirbúa sig fyrir fæðinguna. Rannsóknir hafa sýnt að góður undir-
búningur eykur líkur á eðlilegri fæðingu og ánægjulegri upplifun.
E 9 Design of experiments for optimization of UPLC-MS/MS assay
of biomarkers in biological matrices
Margrét Þorsteinsdóttir1,2, Baldur Bragi Sigurðsson2, Finnur F. Eiríksson1,2,4
1Faculty of Pharmaceutical Science, University of Iceland, 2Faculty of Medicine, University of
Iceland, 3ArcticMass
margreth@hi.is
Introduction: Tandem mass spectrometry coupled to ultra-perform-
ance liquid chromatography (UPLC-MS/MS) is an excellent analytical
method with ultimate selectivity and sensitivity needed for quantifica-
tion of biomarkers in biological matrices. The UPLC-MS/MS is a two
stage process, liquid introduction and analyte ionization. The goal is to
transfer the analyte from condensed phase to gas phase and maintain
conditions that are compatible for both the LC and the MS. This involves
many experimental factors which need to be simultaneously optimized
to obtain maximum selectivity and sensitivity at minimum retention
time. The aim of this study was to illustrate that method development
can become much more efficient by utilizing a chemometric approach
such as design of experiments (DoE).
Methods and data: UPLC-MS/MS method was optimized for
quantification of biomarkers in various biological matrices. Fractional
factorial design was used for experimental screening to reveal the most
influential factors. When multi-levels qualitative factors were included
in the screening experiments D-optimal design was applied. Significant
factors were studied via central composite design and related to
sensitivity, resolution and retention time utilizing partial least square
(PLS)-regression.
Results: A sensitive, specific and robust UPLC-MS/MS assay for
quantification of clinical biomarkers was optimized efficiently with a
chemometric approach. The assay has been used for fast biomarker
determination for support of clinical diagnosis and therapeutic drug
monitoring.
Conclusions: This study demonstrates that utilizing DoE for optimiza-
tion of LC-MS/MS methods is very efficient with only fraction of the
experiments that would be required by changing one separate factor at
time (COST) approach.
E 10 Stutt útgáfa af Marlowe-Crowne Social Desirability Scale
(MCSDS)
Vaka Vésteinsdóttir, Fanney Þórsdóttir
Sálfræðideild Háskóla Íslands
vakav@hi.is
Inngangur: Félagslega æskileg svörun (socially desirable responding) er
tilhneiging fólks til að gefa góða mynd af sér þegar það svarar spurn-
ingum. Mest notaða mælingin á félagslega æskilegri svörun er Marlowe-
Crowne Social Desirability Scale (MCSDS). MCSDS var hannaður sem
einnar víddar mæling á félagslega æskilegri svörun í þeim tilgangi að
leiðrétta fyrir slík svör í sjálfsmatskvörðum. Tilgangur þessarar rann-
sóknar var að búa til stutta útgáfu af MCSDS með því að fella út þau
atriði sem greina illa milli þeirra sem hafa mikla tilhneigingu til að fegra
sig og þeirra sem hafa litla tilhneigingu til þess.
Efniviður og aðferðir: MCSDS inniheldur 33 atriði sem mæla félagslega
æskilega svörun. Atriði prófsins eru fullyrðingar um hegðun eða hugsun
próftaka og eru svarmöguleikar annahvort satt eða ósatt. Í úrtakinu
voru 536 meðlimir Netpanels Félagsvísindastofnunar, 272 konur og 264