Læknablaðið : fylgirit - 05.01.2015, Qupperneq 24

X V I I V Í S I N D A R Á Ð S T E F N A H Í
F Y L G I R I T 8 2
24 LÆKNAblaðið/Fylgirit 82 2015/101
DDT efni 1,33 ng/g, HCH 0,30 ng/g, PBDE 0,05 ng/ml, toxafen 0,12 ng/
ml og HCB 0,31 ng/g. Þetta eru sambærilegir styrkir og mældust hjá
íslenskum mæðrum nýbura 1995. Engin marktæk fylgni fannst á milli
þrávirkra efna í börnum og mótefnasvörunar en veik neikvæð fylgni (r=
-0,19) var á milli PCB efna og mótefnasvörunar.
Ályktanir: Neikvæð áhrif þrávirkra efna á mótefnasvar hafa greinst í
börnum með margfalt meiri styrk en hjá íslensku börnunum. Því kemur
það ekki á óvart að sjá aðeins veika fylgni. Ætla má að þrávirku efnin
mælist í enn minna mæli í nýburum í dag þar sem neysla sjávarfangs
hefur minnkað og sömuleiðis notkun og dreifing þessara efna.
E 50 Pneumókokkar í nefkoki leikskólabarna árin 2009-2013
Kristján Hauksson1, Helga Erlendsdóttir1,2, Karl G. Kristinsson1,2, Ásgeir
Haraldsson1,3
1Læknadeild Háskóla Íslands, 2sýklafræðideild Landspítala, 3Barnaspítala Hringsins
krissi.hauks@gmail.com
Inngangur: Algengt er að ung börn beri pneumókokka í nefkoki.
Bakterían hefur um sig fjölsykruhjúp og þekktar eru nær 100 hjúpgerðir.
Ungbarnabólusetning með 10-gildu próteintengdu bóluefni (PCV-10)
gegn pneumókokkum hófst á Íslandi árið 2011. Markmið rannsóknar-
innar var að meta sveiflur á hjúpgerðum bakteríunnar meðal leikskóla-
barna og sýklalyfja næmi hennar áður en áhrifa bólusetningarinnar
gætir.
Efniviður og aðferðir: Tekin voru nefkokssýni úr heilbrigðum leik-
skólabörnum (2-6 ára) á 15 leikskólum á höfuðborgarsvæðinu í mars
árin 2009-2013. Forráðamenn barnanna svöruðu spurningalistum
varðandi öndunarfærasýkingar og sýklalyfjanotkun barnanna. Leitað
var að pneumókokkum, gerð næmispróf á bakteríunni og hún flokkuð
í hjúpgerðir.
Niðurstöður: Fjöldi barnanna sem tók þátt var 420-516 árlega og
56%-72% barnanna báru pneumókokka. Berahlutfallið lækkaði með
hækkandi aldri (fyrir árið 2013: OR=0.81, p=0.016 með hverju viðbótar
aldursári). Hlutfall barna sem báru pneumókokka með minnkuðu peni-
cillínnæmi var 5-8% og lækkaði einnig með hækkandi aldri. Minnkað
penicillínnæmi var svipað milli ára, en var algengast meðal þeirra
barna, sem höfðu tekið sýklalyf mánuðinn fyrir sýnatökuna (fyrir 2013:
OR=2.6, p=0.026). Dreifing hjúpgerða var breytileg milli ára. Algengustu
hjúpgerðirnar á árunum 2009-2013 voru; 6B (13%), 23F (15%), NT (11%),
6A (24%) og 19F (10%) hvert ár um sig. Minnkað penicillínnæmi var
algengast í þeim hjúpgerðum, sem er að finna í PCV-10 bóluefninu.
Ályktanir: Mikill breytileiki sást á hlutfalli hjúpgerða milli ára. Lægra
hlutfall þeirra hjúpgerða sem er að finna í PCV-10 bóluefninu var
að finna síðustu árin. Aðeins örfá börn höfðu verið bólusett gegn
pneumókokkum, og er því ólíklegt að það megi skýra með áhrifum
bólusetningarinnar.
E 51 D-vítamínbúskapur íslenskra barna: Tengsl við
fæðuinntöku og árstíð
Birna Þórisdóttir1, Ingibjörg Gunnarsdóttir1, Laufey Steingrímsdóttir1, Gestur
Pálsson2, Inga Þórsdóttir1
1Rannsóknastofu í næringarfræði, matvæla- og næringarfræðideild Háskóla Íslands og
Landspítala, 2Barnaspítala Hringsins
bth50@hi.is
Inngangur: Lítið er vitað um D-vítamínbúskap íslenskra barna.
Markmið rannsóknarinnar var að kanna D-vítamínbúskap heilbrigðra
barna við 12 mánaða og 6 ára aldur með tilliti til fæðuinntöku og árs-
tíðar.
Efniviður og aðferðir: Íslenskum börnum var fylgt eftir frá fæðingu
(janúar-desember 2005) til 12 mánaða aldurs og aftur við 6 ára aldur í
rannsókn á mataræði, vexti og heilsu. Af 250 börnum sem hófu þátt-
töku var D-vítamín mælt í sermi (s-25(OH)D) 76 barna við 12 mánaða
og 139 barna við 6 ára aldur. D-vítamínbúskapur var skilgreindur sem
fullnægjandi (s-25(OH)D≥50nmól/l), vöntun (s-25(OH)D 30-50nmól/l)
og skortur (s-25(OH)D<30nmól/l). Fæðuinntaka var metin með þriggja
daga vigtaðri fæðuskráningu.
Niðurstöður: Við 12 mánaða og 6 ára aldur var meðalstyrkur s-25(-
OH)D 98,1±32,2nmól/l á móti 56,5±17,9nmól/l. 92% á móti 63% barna
voru metin með fullnægjandi D-vítamínbúskap, 8% á móti 30% með
D-vítamínvöntun og 0% á móti 6% með D-vítamínskort. Miðgildi
D-vítamínneyslu var lægra en ráðlagt er (7,7 µg/d við 12 mánaða aldur
og 4,9 µg/d við 6 ára aldur). D-vítamíndropar, lýsi og stoðmjólk voru
helstu D-vítamíngjafar 12 mánaða barna og virtist neysla einhvers þeirra
tryggja fullnægjandi D-vítamínbúskap. Við 6 ára aldur tengdist lýsis-
neysla D-vítamínbúskap á haustin og veturna en ekki sumrin. Hreyfing
tengdist D-vítamínbúskap á sumrin.
Ályktanir: Íslensk börn sem fylgja ráðleggingum um notkun
D-vítamíngjafa eru almennt séð með fullnægjandi D-vítamínbúskap.
E 52 Orkuinnihald skólamáltíða sem ætlaðar eru 11 ára börnum
Ragnheiður Júníusdóttir1,2, Anna Sigríður Ólafsdóttir1, Unnur Björk Arnfjörð1,2,
Ingibjörg Gunnarsdóttir2
1Kennaradeild Háskóla Íslands, 2rannsóknastofu í næringarfræði, matvæla- og
næringarfræðideild Háskóla Íslands og Landspítala
raggajun@hi.is
Inngangur: Hæfilegt er að skólamáltíð (hádegisverður) veiti 25-30%
af heildarorkuþörf dagsins, sem samsvarar um 500-600 hitaeiningum
fyrir 11 ára börn. Samkvæmt leiðbeiningum Embættis landlæknis ætti
skólamáltíð aldrei að veita minni orku en 400 hitaeiningar. Markmið
rannsóknarinnar var að kanna orkuinnihald í skólamáltíðum á höfuð-
borgarsvæðinu.
Efniviður og aðferðir: Rannsóknin var hluti stærri rannsóknar sem
nefnist Skólamáltíðir á Norðurlöndum: Heilsuefling, frammisstaða og hegðun
grunnskólanemenda (ProMeal). Sex grunnskólar á höfuðborgarsvæðinu
tóku þátt í rannsókninni. Starfsfólk mötuneyta útbjó viðmiðunar-
skammta (n=45) sem samsvöruðu því magni sem þeir hefðu skammtað
11 ára börnunum. Maturinn var vigtaður og niðurstöðurnar færðar inn
í næringarútreikningaforritið ICEFOOD sem styðst við íslenska gagna-
grunninn um næringarefnainnihald matvæla (ÍSGEM).
Niðurstöður: Viðmiðunarskammtarnir veittu að meðaltali (SD) 464 (156)
hitaeiningar. Orkuminnsta máltíðin veitti 174 hitaeiningar og orkumesta
máltíðin 782 hitaeiningar. Alls veittu 42% viðmiðunarskammta minni
orku en 400 hitaeiningar.
Ályktarnir: Mikill breytileiki er í orkuinnihaldi skólamátíða og í
mörgum tilfellum veitir viðmiðunarskammturinn ekki fullnægjandi
orku. Frekari greiningar gagna úr ProMeal
eiga eftir að leiða í ljós hvort börnin fái sér frekar ábót þá daga þar sem
viðmiðunarskammturinn veitir innan við 400 hitaeiningar.