Læknablaðið : fylgirit - 05.01.2015, Qupperneq 34

34 LÆKNAblaðið/Fylgirit 82 2015/101
X V I I V Í S I N D A R Á Ð S T E F N A H Í
F Y L G I R I T 8 2
Ályktanir: Tannslitið hafði öll merki um slit af völdum grófrar, harðrar
fæðu. Einnig sást slit sem líkist sýrusliti meðal ungmenna sem drekka
óhóflega gosdrykki og önnur súr drykkjarföng. Heimildir geta um
mysu sem gerjuð var í mjólkursýru og notuð til súrsunar matvæla og
var blönduð vatni sem var megin svaladrykkur þess tíma og drukkin
allt fram á 20. öld. Rannsóknir sýna að mysa hefur mikil sýruslítandi
áhrif á tennur. Súrir drykkir og matur ásamt neyslu á grófmeti hafa verið
aðalorsakavaldur tannslits Íslendinga til forna.
E 83 Self-harm and suicidal attempts through the years 2003-2012
in Iceland
Hildur Guðný Ásgeirsdóttir1, Unnur Valdimarsdóttir1, Þórdís Katrín
Þorsteinsdóttir2,3, Brynjólfur Mogensen2,4, Tinna Laufey Ásgeirsdóttir5, Ullakarin
Nyberg6, Sigrún Helga Lund1, Arna Hauksdóttir1
1Miðstöð í lýðheilsuvísindum Háskóla Íslands, 2rannsóknastofu Landspítala og Háskóla
Íslands í bráðafræðum, 3hjúkrunarfræðideild Háskóla Íslands, 4læknadeild Háskóla Íslands,
5hagfræðideild Háskóla Íslands, 6St. Göran Norra Stockholms Psykiatri
hga@hi.is
Introduction: A sudden economic collapse was experienced by the
Icelandic population in fall 2008. Icelandic studies have recent years
shown indications of increased risk of stress, especially in women. The
aim of this study is to study severe psychological outcome by evaluating
admission rate to Landspitali University Hospital due to self-harm and
suicidal attempts and the affect of the economic collapse.
Methods and data: Data was retrieved from Electronic Admission
Records and In-patient registry of all following diagnoses classified
according to the International Classification of Diseases (10th version):
X60-X84 (Intentional self-harm), ICD X40-49 (Accidental poisoning),
ICD T36-50 (Poisoning by drugs), ICD Y10-Y34 (Event of undetermined
intent) and ICD Z91.5 (Personal history of self-harm). Information was
gathered on date of the visit and the visitors age, gender and zip-code.
The years after the collapse, 2009 through 2012 were specially addressed
in comparison to the years 2003-2008 and whether they were characteri-
zed by an increase in attendance rates, and if so in which sub-groups.
Results: A total of 5179 visits were registered to the Emergency depart-
ment through the years 2002-2012, 40% men and 60% women. The most
common cause of admission was due to poisoining (72%), followed by
personal history of self-harm (21%), and intentional self-harm (18%). An
increase in admittance due to self-harm was seen amongst women aged
25-35 years after the economic collapse compared to the years before
(OR 1,67, 95% CI 1.32-2.10).
Conclusions: The preliminary results indicate an increase in self-harm
frequency for younger women, not seen amongst men.
E 84 Hugleiðingar um einkavæðingu í félagslegum
heilbrigðiskerfum
Rúnar Vilhjálmsson
Hjúkrunarfræðideild Háskóla Íslands
runarv@hi.is
Inngangur: Síðustu áratugi hefur gætt tilhneigingar til einkavæðingar í
félagslegum heilbrigðiskerfum. Afleiðingar slíkrar þróunar geta tengst
tegund einkavæðingar, hve langt einkavæðingin gengur og með hvaða
hætti einkageirinn tengist hinum opinbera geira.
Efniviður og aðferðir: Í fræðilegu yfirliti yfir kenningar og rannsóknir
er hugtakið einkavæðing skilgreint og fjallað um mismunandi útfærslur
einkavæðingar innan heilbrigðisþjónustunnar. Greint er frá mögulegum
ávinningi sem og vanda sem fylgt getur einkavæðingu innan félagslegra
heilbrigðiskerfa.
Niðurstöður: Einkavæðing felst í aukinni hlutdeild einkaaðila með
breyttu eignarhaldi, fjármögnun, eða rekstrarformi. Einkafjármörgun
hefur meðal annars verið beitt í tengslum við forgangsröðun hins
opinbera og til að draga úr óþarfri eftirspurn. Vandi einkafjármögnunar
tengist helst fjárhagslegu aðgengi og jafnræði. Einkarekstur hefur meðal
annars verið talinn auka valfrelsi notenda og veitenda heilbrigðis-
þjónustu, auk þess sem því hefur verið haldið fram að einkarekstur
sé hagkvæmari en opinber rekstur. Í reynd tengist þó einkarekstur oft
óhagkvæmni, ósamfellu og aðgengisvanda innan heilbrigðiskerfisins.
Ályktanir: Mikilvægt er fjallað sé um einkavæðingu í heilbrigðisþjón-
ustu á heildstæðan og gagnreyndan hátt. Byggja þarf ákvarðanir um
þróun félagslegra heilbrigðiskerfa á niðurstöðum vandaðra rannsókna
með almannahagsmuni að leiðarljósi, fremur en pólitískri hugmynda-
fræði eða sérhagsmunum.
E 85 Eykur notkun kannabis hættu á geðrofi og þróun geðklofa?
Arnar Jan Jónsson1, Hera Birgisdóttir1,Engilbert Sigurðsson1,2
1Læknadeild Háskóla Íslands,2geðsviði Landspítala
arnarjan@gmail.com
Inngangur: Á síðustu 30 árum hefur vísbendingum fjölgað um að
notkun kannabis auki hættu á geðrofi (psychosis) sem geti þróast í
geðklofa hjá hluta slíkra einstaklinga. Á síðasta áratug hafa verið birtar
margar rannsóknir sem skýra tengsl kannabis og geðrofs vegna vaxandi
áhuga á þessum venslum. Markmið þessa yfirlits er að taka saman og
fjalla um þessi tengsl.
Efniviður og aðferðir: Gerð var gagnaleit í gagnasafninu PubMed. Alls
voru 408 ágrip lesin og 111 greinar valdar til frekari yfirferðar. Alls voru
14 ferilrannsóknir á 9 rannsóknarþýðum og 9 tilfellaviðmiðarannsóknir
teknar til umfjöllunar.
Niðurstöður: Þegar niðurstöður helstu faraldsfræðirannsókna á þessu
sviði eru teknar saman styðja þær ótvírætt að notkun kannabis sé sjálf-
stæður áhættuþáttur fyrir geðrof og að öllum líkindum einnig fyrir
þróun langvinnra geðrofssjúkdóma eins og geðklofa. Um skammtaháð
samband er að ræða þar sem áhættan eykst með tíðari notkun. Einnig
sýna rannsóknir að notkun kannabis á unglingsaldri hefur sterkari
tengsl við geðrof en neysla sem hefst á fullorðinsárum.
Ályktanir: Notkun kannabis eykur áhættu á geðrofi og geðrofssjúk-
dómum. Frekari rannsókna er þó þörf til að skýra þetta samband enda
eru geðrofssjúkdómar lengi í þróun og vandasamt að mæla skýribreytu
og svarbreytu af nákvæmni og þó sérstaklega flókið samhengið á milli
þeirra. Við teljum mikilvægt að auka þekkingu almennings á alvar-
legum afleiðingum kannabisnotkunar og þeirri staðreynd að ekki er
hægt að spá fyrir um hverjir veikist af geðrofi til skemmri tíma og hverjir
til lengri tíma í hópi þeirra sem nota efnið reglulega.
E 86 Lýðgrunduð rannsókn á áhrifum fjölskyldusögu á horfur
sjúklinga með Waldenström’s Macroglobulinemia
Vilhjálmur Steingrímsson1, Sigrún Helga Lund1, Ingemar Turesson2, Lynn R.
Goldin3, Magnus Björkholm4, Ola Landgren5, Sigurður Y. Kristinsson1,4
1Læknadeild Háskóla Íslands, 2Department of Hematology and Coagulation Disorders,
Skane University Hospital, 3Division on Cancer Epidemiology and Genetics, National Cancer
Institute, National Institute of Health, Bethesda, 4Department of Medicine, Karolinska
University Hospital and Karolinska Institutet, 5Myeloma Service, Memorial Sloan-Kettering
Cancer Center
vis3@hi.is