Læknablaðið : fylgirit - 05.01.2015, Síða 87

X V I I V Í S I N D A R Á Ð S T E F N A H Í
F Y L G I R I T 8 2
LÆKNAblaðið/Fylgirit 82 2015/101 87
association between obesity and conventional MGUS or LC-MGUS.
Many different factors influence obesity, which might explain disc-
repancy between studies. Future studies should focus on the different
lifestyle-related factors causing obesity to clarify the underlying mec-
hanism for MGUS.
V 95 Sníkjuþráðormurinn Strongyloides stercoralis staðfestur í
hundum á Íslandi
Matthías Eydal, Karl Skírnisson
Tilraunastöð Háskóla Íslands í meinafræði að Keldum
meydal@hi.is
Inngangur: Þráðormurinn Strongyloides stercoralis er sníkjudýr í fólki,
öðrum prímötum, hundum og köttum. Ormurinn er súna, algengur í
hitabeltinu og heittempruðum löndum, en sjaldgæfari annars staðar.
Sýking er oft einkennalaus eða einkennalítil, en getur valdið alvarlegum
sjúkdómi.
Efniviður og aðferðir: Leitað hefur verið að sníkjudýrum í saur inn-
fluttra hunda frá upphafi innflutnings um einangrunarstöðvar 1989,
um árabil einnig í innsendum sýnum úr heimilishundum. Frá 2012
hefur endurtekið verið leitað að Strongyloides stercoralis í saursýnum úr
hundum á hundaræktarbúi.
Niðurstöður: Strongyloides stercoralis hefur fundist í 14 innfluttum
hundum í einangrunarstöðvum hérlendis; tveimur 1994, 12 á árunum
2008 – september 2014. Fyrsta tilfellið í heimilishundum utan einangr-
unarstöðva greindist árið 2012. Fram til september 2014 höfðu 8 hvolpar
keyptir á tilteknu hundaræktarbúi og tveir hundar sem samgang höfðu
við hunda frá búinu greinst með orminn. Allir áðurnefndir hundar
fengu ormalyfjameðferð, eftirfylgni bendir til að tekist hafi að uppræta
ormana. Í ársbyrjun 2012 fannst þráðormurinn á fyrrgreindu hunda-
ræktarbúi í tæplega helmingi saursýna úr tugum hunda. Endurteknar
ormalyfjagjafir voru árangursríkar, ormar greindust þó á ný 2013 og í
byrjun árs 2014 í stöku hundum. Í síðustu fjórum skoðunum, mars-ágúst
2014, hafa ormar ekki greinst. Vonir eru því bundnar við að tekist hafi að
uppræta smitið á búinu.
Ályktanir: Þráðormurinn er talinn hafa borist á hundaræktarbúið með
innfluttum hundi, smitast þar milli hunda og borist þaðan út með
seldum hundum. Rannsóknir benda til þess að tekist hafi að uppræta
sníkjudýrið með lyfjagjöfum en mikilvægt er að vera vel á verði næstu
misserin leynist ormasmit einhvers staðar ennþá.
V 96 Sjálfsát, boðleiðir þess og virkni í bris- og
brjóstakrabbameinum
Már Egilsson1, Úlfur Thoroddsen2, Jón Gunnlaugur Jónasson3, Margrét Helga
Ögmundsdóttir2, Helga Margrét Ögmundsdóttir2 1
Heilsugæsla höfuðborgarsvæðis, 2læknadeild Háskóla Íslands, 3rannsóknastofu í meinafræði
maregilsson@gmail.com
Inngangur: Sjálfsát er ferli sem viðheldur jafnvægi í frumum og virkjast
við orkuþurrð og álag. Truflun á virkni sjálfsáts eykur líkur á tilurð
krabbameina en á hinn bóginn stuðlar virkt sjálfsát að því að krabba-
meinsæxli nái fótfestu. Ýmis lyf hafa áhrif á sjálfsát. Klínískar rannsóknir
eru hafnar til að mynda á sjálfsátshemjandi malaríulyfinu hydroxyc-
hloroquine. Hvað virkjar sjálfsát í krabbameinum? Hefur sjálfsát hlut-
verk í samspili stoðvefs og krabbameinsfrumna?
Efniviður og aðferðir: Leyfi: VSN, Persónuvernd og rannsóknastofa í
meinafræði. Mótefnalitanir á vefjasýnum 14 bris- og 15 brjóstakrabba-
meina úr lífsýnasafni RÍM. Litað fyrir lífvísum sjálfsáts, LC3 og p62
(eyðist ísjálfsátsferlinu), p-AMPK (ræsist við orkuþurrð), HIF1α (ræsist
við súrefnisþurrð), æxlispróteininu p-Raf-1 og æxlisbælipróteininu p53.
Gerð stökkbreytigreining á p53. PAD-gögn fengin frá Krabbameinsskrá.
Niðurstöður: Sjálfsát var virkt (LC3 punktar í ≥30% fruma) í 12/29
sýnum. Því fylgdi orkuþurrð í 9/12 sýnum. Í 7/16 sýnum sást orkuþurrð
en ekki sjálfsát og í 3/13 sýnum var sjálfsát virkt en ekki orkuþurrð. Engin
tengsl fundust milli sjálfsáts og súrefnisþurrðar eða við stöðu p53 pró-
teins eða virkjun á Raf-1. Sjálfsátsferli virðist oft truflað í krabbameinum,
þ.e. sjálfsátsblöðrur eru til staðar en p62 eyðist ekki. LC3 sást gjarnan
aukið í trefjakímfrumum umhverfis krabbameinsfrumur og hafði þetta
fylgni við eitilmeinvörp. Virkjun á AMPK sást aldrei í trefjakímfrumum.
Ályktanir: Orkuþurrð helst í hendur við sjálfsát í krabbameinsæxlum.
Breytileiki virkra boðleiða sjálfsáts virðist talsverður í krabbameins-
æxlum og margt bendir til víxlhrifa milli krabbameinsfrumna og
aðliggjandi stoðvefs. Taka þarf tillit til þessa þegar teknar eru ákvarðanir
um sjálfsátsverkandi lyfjameðferð.
V 97 Samanburður á hvíldaröndun hjá einstaklingum með astma og
heilbrigðum viðmiðunarhópi
Monique van Oosten, Marta Guðjónsdóttir
Læknadeild Háskóla Íslands og Reykjalundi endurhæfingarmiðstöð
monique.v.oosten@gmail.com
Inngangur: Astmaeinkenni geta verið mjög breytileg og oft á einstak-
lingur með astma erfitt með að ná tökum á sjúkdómnum og einkennum
hans þrátt fyrir lyfjameðferð. Truflun á öndunarstjórn hefur verið
tengd astma, einkum falin oföndun (hyperventilation) sem talin er að
auki astmaeinkennin. Markmið rannsóknarinnar var að mæla hvort
hvíldaröndun þátttakenda með astma væri frábrugðin hvíldaröndun
heilbrigðs viðmiðunarhóps.
Efniviður og aðferðir: Alls voru 52 þáttakendur mældir; 36 með
astmagreiningu, sem nota berkjuvíkkandi púst reglulega til að minnka
astmaeinkennin og 16 heilbrigðir (viðmiðunarhópur). Þátttakendur
mættu fastandi í mælingar á hvíldaröndun að morgni dags og þeir með
astma voru ekki búnir að nota astmalyfin sín. Mæld var heildaröndun
í hvíld (V‘E), andrýmd (VT), öndunartíðni (ÖT), súrefnisupptaka (V‘O2),
hlutþrýstingur súrefnis og koltvísýrings við lok útöndunar í hverjum
andardrætti (PETO2 og PETCO2). Öndunin var mæld í 10 mínútur eftir 10
mínútna slökun með tækin tengd og var meðaltalsgildi síðustu fjögurra
mínútnanna notað. Síðan var tíminn sem þátttakendur gátu haldið niðri
í sér andanum án óþæginda mældur (öndunarpása). Að lokum var gert
blásturspróf þar sem FVC og FEV1 voru mæld.
Niðurstöður: Hóparnir voru eins hvað varðar aldur, kyn og BMI.
Blástursprófið var eins en nálgaðist að vera lakara hjá astmahópnum
(p=0,06). Hvíldaröndunin hvar meiri (p<0,01), PETO2 var hærra (p<0,05)
og öndunarpásan var styttri (p<0,05) hjá astmahópnum.
Ályktanir: Þátttakendur með astma anda meira í hvíld en samanburðar-
hópurinn sem samrýmist því að þeir ofandi (hyperventilate). Eins eiga
þeir erfiðara með að taka öndunarpásu sem gæti bent til næmari önd-
unarstöðva, sem gæti að hluta skýrt oföndunina.