Læknablaðið : fylgirit - 05.01.2015, Qupperneq 93

X V I I V Í S I N D A R Á Ð S T E F N A H Í
F Y L G I R I T 8 2
LÆKNAblaðið/Fylgirit 82 2015/101 93
bandaslita, ættu einnig að vera notuð á börn þar sem kynbundinn
munur er kominn fram við 11-12 ára aldur.
V 115 Setstaða grunnskólabarna: Athugun meðal nemenda í 7.
bekk grunnskóla í Reykjavík og Hafnarfirði
Sigfríð Lárusdóttir1, Valgerður Jóhannsdóttir2, Þjóðbjörg Guðjónsdóttir3
1Sjúkraþjálfun Selfoss, 2Gáska sjúkraþjálfun, 3námsbraut í sjúkraþjálfun, rannsóknastofu í
hreyfivísindum Háskóla Íslands
valgerdurjo@gmail.com
Inngangur: Margir skólar hérlendis nota skólahúsgögn sem eru hönnuð
til að stuðla að góðri vinnustöðu (Back-up húsgögn). Húsgögnin eru
stillanleg og ættu að henta hæð og byggingu hvers barns. Tilgangur
rannsóknarinnar var að skoða hvort nemendur nota stillimöguleika
húsgagnanna á réttan hátt. Annar tilgangur var að fá upplýsingar um
bakverki meðal barna og skoða tengsl þeirra við setstöðu.
Efniviður og aðferðir: Þátttakendur voru 90 börn í 7. bekk fjögurra
grunnskóla á höfuðborgarsvæðinu. Mælingar á byggingu og gerð
barnanna (hæð, þyngd, lengd á lær- og fótlegg, lærþykkt, mjaðm-
abreidd, olnbogahæð og axlarhæð) voru framkvæmdar ásamt 7 mæling-
um á skólahúsgögnunum. Líkamshæð og bygging hvers nemanda var
borin saman við hæð og stillingu skólahúsgagnanna, eins og nemandinn
notaðist við þau í skólanum. Einnig svöruðu þátttakendur spurninga-
lista um bakverki, þægindi húsgagnanna og notkun á stillimöguleikum
húsgagnanna.
Niðurstöður: Niðurstöður sýndu að misræmi var milli mælinga á bygg-
ingu og gerð nemenda og stillinga á skólahúsgögnum þeirra. Aðeins
28,9% barnanna höfðu rétt stillta sætishæð og 25,6% rétt stillta borðhæð.
Stór hluti nemenda nýtti sér stillingar stólsins (67%) en aðeins 14% nýtti
sér stillimöguleika borðsins. Minnihluti nemenda mat skólahúsgögnin
þægileg (41%). Bakverkjatíðni var há meðal hópsins. Þeir sem voru
með ranga sætishæð voru ekki líklegri til að finna fyrir bakverkjum
en þeir sem voru með rétta sætishæð (OR: 1,3704; 95% öryggismörk:
0,5489-3,4313). Sama átti við um þá sem höfðu borðhæð rangt stillta (OR:
1,9259; 95% öryggismörk: 0,7388-5,0204).
Ályktanir: Þrátt fyrir að góð skólahúsgögn voru stillimöguleikar þeirra
ekki notaðir rétt vegna vankunnáttu nemenda og kennara á hentugum
vinnustöðum.
V 116 Smoking and obesity among pregnant women in Iceland
2001-2010
Védís H. Eiríksdóttir1, Unnur A. Valdimarsdóttir1,2, Tinna L. Ásgeirsdóttir3, Agnes
Gísladóttir1, Sigrún H. Lund1, Arna Hauksdóttir1, Helga Zoëga1
1Centre of Public Health Sciences, University of Iceland, 2Department of Epidemiology,
Harvard School of Public Health, 3Department of Economics, University of Iceland
vedis.helga@gmail.com
Introduction: The prevalence of smoking during pregnancy in
Western societies has decreased in the last decades while prevalence of
overweight and obesity has increased. Our objective was to study se-
cular trends and patterns of smoking and body weight among pregnant
women in Iceland, during a period of dramatic changes in the nation’s
economy.
Methods and data: We used a cohort of 1329 births between January 1st
2001 and December 31st 2010. Information on smoking, body mass index
(BMI) and background factors during pregnancy was retrieved from
the Medical Birth Register and maternity records. Trends in smoking,
overweight, obesity and BMI were assessed using logistic and linear
regression analyses. Logistic regression analysis was used to examine
the annual odds of smoking and obesity and by socio-demographic
characteristics.
Results: We found a marginally significant decrease in the prevalence
of continued smoking during pregnancy from 12.4 % in 2001 to 7.9%
in 2010 (OR=0.94, 95% CI [0.88-1.00]), particularly among women with
Icelandic citizenship (OR=0.92, 95% CI [0.86-0.98]). No statistically signi-
ficant changes in obesity (OR=1.02, 95% CI [0.96-1.07]) were observed.
The highest prevalence of maternal smoking and obesity was observed
in 2005-2006, followed with a decline in 2007-2010.
Conclusions: Our results indicate that smoking during pregnancy dec-
reased among Icelandic women in 2001-2010, while an initial increase in
obesity prevalence seemed to level off towards the end of the observa-
tion period. Interestingly, we found that both of these maternal risk
factors reached their highest prevalence in 2005-2006, which coincides
with a flourishing period in the nation’s economy.
V 117 Lactobacillus einangruð frá einstaklingum með enga tannátu
og einstaklingum með mikla tannátu
W. Peter Holbrook1, Margrét Ó. Magnúsdóttir1, Árni R. Rúnarsson2,3, Álfheiður
Ástvaldsdóttir4
1Tannlæknadeild Háskóla Íslands, 2Actavis, 3Karolinska Institutet
phol@hi.is
Inngangur: Breytingar á vistfræðilegu jafnvægi baktería í tannsýklu eru
í auknum mæli tengdar þróun tannskemmda. Hin flókna örveruflóra
verður skarpari þegar tannáta hefst og sumar bakteríur aðlagast eða
eru jafnvel orsakavaldar í þeim breytingum sem leiða til tannátunnar.
Lactobacillus bakterían er gjarnan ríkjandi munnbaktería hjá einstak-
lingum með virka tannátu. Markmið var að bera saman mismunandi
svipgerðir af lactobacillusstofnum frá einstaklingum með (i) engar
klíníska tannátu og (ii) virka tannátu, og bera niðurstöðurnar saman við
svipaðar rannsóknir á stofnum af Streptococcus mutans.
Efniviður og aðferðir: Munnvatni eftir örvun var safnað frá 20 sjálf-
boðaliðum án sjáanlegrar tannátu eða viðgerðra tanna og frá 8 einstak-
lingum með virka tannátu. Lactobacillusbakteríurnar voru ræktaðar á
Rogosaæti; 8 stofnar frá einstaklingum með tannskemmdir og 8 frá ein-
staklingum með engar tannskemmdir voru rannsakaðar frekar. Sýrustig
var mælt eftir vöxt stofnanna í 10% súkrósulausn. Prófstofnarnir voru
skoðaðir með tilliti til bacteriocinlíkra eiginleika með því að bera saman
víxlverkun milli „producer“ og „indicator stofna“ á blóðagar.
Niðurstöður: Lactobacillus fannst í munnvatni frá öllum einstaklingum
með virka tannátu, en fannst sjaldnar og þá í litlum mæli í munnvatni
frá einstaklingum með engar tannskemmdir. Meðalsýrustig eftir ræktun
í súkrósuæti var 4,5 fyrir tannátuvirka stofna (á bilinu 3,8-5,3) og 4,9 (á
bilinu 3,9-6,1) frá tannátulausum stofnum, en munurinn er ekki mark-
tækur (p=0,5). Bacteriocinlík samverkun á milli stofna var minniháttar
þar sem aðeins þrír stofnar, sem allir komu frá tannátulausum ein-
staklingum heftu vöxt fimm annarra stofna. Stofnar frá einstaklingum
með virka tannátu heftu ekki annan bakteríuvöxt.
Ályktanir: Mismunur á milli stofna af Lactobacillus frá einstaklingum
með engar tannskemmdir og stofna frá einstaklingum með virka tann-
átu var minniháttar og töluvert minni en munur sem hefur komið í fyrri
rannsóknum á Streptiococcus mutans. Rannsóknin styður kenningu um
vistfræði tannsýklu, að lactobacillusbakteríur aðlagist breyttu vistkerfi
við byrjun tannátu, en sé ekki orsakavaldur.