Læknaneminn - 01.09.1981, Síða 13

ÞaS er nauðsynlegt að skrá hvaða smitsjúkdóma
barnið 'hefur fengið og þá hvenær, hvaða ár. Einnig
hvort harnið geti hugsanlega hafa verið í námunda
við einhvern með smitandi sjúkdóm seinustu dagana
eða vikurnar.
Onæmisaðgerðir, sem framkvæmdar hafa verið á
barninu, þarf að skrá nákvæmlega eftir frásögn að-
standenda og heilsufarshók barnsins.
Þegar komið er með barn til læknis eða á spítala,
er foreldrum harnsins venjulega efst í huga það, sem
amar að baminu í það skiptið, og eru oft mjög á-
hyggjufull og kvíðin. Þess vegna ber að sýna þeim
tillitssemi og þolinmæði. Byrja samtalið með því að
spyrja þau um hvað ami að barninu og leyfa þeim
síðan að skýra frá því með sínum eigin orðum eins
frjálslega og unnt er. Síðan kemur til kasta læknis-
ins að spyrja þau eftir því sem frásögn þeirra gefur
tilefni til, en varast ber leiðandi spurningar. Góð
regla er að byrja á því að ræða ástæðuna fyrir því,
að barnið er fært til læknis eða lagt inn á spítala, en
taka síðan fyrir þau önnur atriði, sem rædd voru
hér að framan.
Sjúkrasögunni má gjarnan skipta í nokkra þætti:
a) aðalástæðan fyrir innlögn eða heimsókn til lækn-
is, b) fyrri sjúkrasaga, c) fjölskyldusaga og d) fé-
Iagsleg saga.
Skoðun
Þegar kemur að skoðun barnsins, er góð sam-
vinna við sjúklinginn nauðsynleg og að sjálfsögðu
líka við foreldrana, en stundum getur hún verið erf-
ið, einkanlega ef um smáböm er að ræða. Skoðun
barnsins byrjar í raun um leið og læknirinn lítur
það augum. Idann getur veitt því athygli án þess
beinlínis að stara á það eða skoða það sérstaklega,
um leið og hann ræðir við foreldrana. Gefur hann
þá barninu um leið tækifæri til þess að átta sig á um-
hverfinu og honum sjálfum. Þá gefst einnig ráðrúm
til þess að veita atbygli sambandi foreldra og baras.
Þegar um er að ræða smábörn, er heppilegast að
hefja skoðunina á athugunum, sem valda barninu
sem minnstum óþægindum, en geyma þar til í lokin,
það sem er óþægilegt eða sársaukafullt. Byrja t. d.
ekki á því að skoða í eyru eða kok. Nálgast ber barn-
ið með varfærni og forðast allt, sem getur hrætt það
og valdið því sársauka eftir því sem hægt er. Snerta
ekki á barninu með köldum höndum eða t. d. kaldri
hlustpípu, beita ekki þvingunum eða ofbeldi þótt
barnið sé óstýrilátt, en reyna af fremsta megni að ná
samvinnu við það.
Mikilvægt er að klæða barnið úr öllum fötunum
smátt og smátt meðan á skoðun stendur og reyna að
gera sér grein fyrir almennu ástandi þess. Er það
veikindalegt eða hraustlegt í útlili? Svarar stærð,
hæð og þungi til aldurs? Eru líkamshlutföll eðlileg?
Hefur barnið nokkur líkamslýti? Hvernig er nær-
ingarástand þess og vökvajafnvægi? Ef um smábarn
er að ræða, þarf að athuga sérstaklega hvort það
hefur náð þroskastigi svarandi til aldurs þess. Færa
inn á línurit hæð, þunga og höfuðmál. Ef barnið er
farið að ganga þarf að veita athygli limaburði þess,
göngulagi og handfimi. Reyna að tala við barnið, ef
það er á þeim aldri að slíkt sé hægt og gera sér grein
fyrir andlegum þroska þess eftir því sem mögulegt
er.
Húð barnsins ber að athuga vel, þ. á m. litarhátt
(cyanosis, fölva, gulu, roða). Aðrar litahreytingar
(pigmentationir), staðbundnar eða dreifðar, t. d.
cafe-au-lait bletti, fæðingarhletti (nevi), áberandi
æðateikningar eða æðabletti (hæmangioma), óeðli-
legar húðfellingar og striae, háradreifingu og húð-
flögnun (desquamation). Þá þarf að gera sér grein
fyrir húðfylld (turgor) og hvort um bjúg sé að ræða.
Nauðsynlegt er að rannsaka alla þá staði, þar sem
helst má búast við eitlastækkunum t. d. háls, hol-
hendur og nára.
Höfuð: Skoða skal höfuðstærð og lögun, mæla
höfuðmál. Þreifa eftir suturum og fontanellum, eru
þær eðlilegar eftir aldri, sundurgliðnaðar eða sam-
vaxnar? Hvernig er fontanella ant., spennt, innfallin
eða með eðlilegum þrýstingi? Hefur barnið cranio-
tabes, eru útþandar æðar á höfði? Sé grunur um
vatnshöfuð, má reyna að gegnlýsa höfuðið með
Ijósi í dimmu herbergi. Hvernig er hárafar? Vert er
að veita athygli andliti barnsins og sviphrigðum
þess. Er andlitið symmetriskt eða er andlitslömun til
staðar, en það sést oft ef barnið grætur eða brosir.
Er þetta eðlilegt barnsandlit eða er andlitsfallið af-
brigðilegt að einhverju leyti, t. d. breið nefrót, auk-
ið bil milli augna (hypertelorismus), eða skásett
Læknaneminn
11