Læknaneminn - 01.09.1981, Page 17

Þessi dreifing er önnur ef hitinn hefur verið til
staðar lengur en 6 mánuði án fenginnar greiningar.
Því lengur sem HOU stendur því minni líkur eru á
sýkingu. Eftir þetta langan tíma eru granulomatus
sjúkdömar orðnir algengir ásamt Still’s sjúkdómi.
Einnig er hluti sjálfssýkinga orðinn stór. Margir
reynast hafa ýktar dagsveiflur (diurnal variation)
og því ekki með neinn sjúkdóm. Hluti þeirra sem
enga greiningu fá er kominn í allt að 20%.
Hclstn orsahir
I. SÝKINGAR
Berklar
Víða um heim, t. d. í Bandaríkjunum, er þetta sú
sýking sem hvað oftast veldur HOU. Oftar en ekki
er hér um þeldökkt fólk og fólk af lægstu þjóðfélags-
stigum að ræða og því ekki alveg samhærilegt við
okkar þjóðfélag. Samt sem áður er rétt að hafa
þennan sjúkdóm í huga því hann er alltaf að skjóta
tijrp kollinum annað slagið og hann getur verið erf-
iður í greiningu. En af hverju gengur stundum svona
illa að greina berkla? Fyrir því eru ýmsar ástæður:
1. Berklar sjást stundum ekki á lungnamynd; það
kemur fyrir bæði við lungnaberkla og dreifða
berkla (tbc miliaris), og geta jafnvel liðið
nokkrar vikur þar til eitthvað sést á mynd.
2. Berklapróf geta verið neikvæð í sjúklingum með
dreifða berkla. Þetta gerir greininguna lang-
sótta sjáist heldur ekkert á mynd.
3. Dreifðir berklar geta gefið almenna og mjög
óljósa sjúkdómsmynd svo sem slappleika, megr-
un eða máttleysi. Blóðmynd getur verið á ýms-
an veg, fj öldi hvítra blóðkorna getur verið auk-
inn, minnkaður eða eðlilegur en oft er sökk-
hækkun og blóðleysi til staðar. Ekkert ákveðið
hitamynstur er í berklum.
4. Staðbundnir berklar geta verið erfiðir í grein-
ingu, t. d. í heilahimnum, gollurshúsi, þvag og
og kynfærum o. fl. Þessi form eru sjaldgæf.
Lungnaberklar geta líka verið erfiðir í grein-
ingu ef ekkert sést á mynd. Er því mikilvægt að
gera berklapróf á sjúklingum með HOU.
Við krufningar á berklasjúklíngum finnast hnút-
ar í lifur í 80% tilfella og nær alltaf við dreifða
berkla. Lifrarprófskurður (biopsia) er því mikilvæg
rannsókn.
Ef sterkur grunur er um berka má reyna „blinda“
lyfjameðferð (theraputic trial), einkum ef þarf að
bíða eftir niðurstöðum rannsókna. Batni ástand
sjúklings á meðferðinni hefur greiningin liklega ver-
ið rétt, sérstaklega ef húðpróf verður jákvætt hafi
það verið neikvætt fyrir. Að öðrum kosti verður að
reyna eitthvað annað. Hafa ber í huga að berklalyf-
in sjálf geta valdið hita.
Bakteríusýkingar í lifur og gallvegum
Hér er átt við tilfelli sem hafa verið greind endan-
lega sem ígerð í lifur, cholecystitis akuta, cholangi-
tis eða gallblöðru empyema. Greining þessara sjúk-
dóma getur í sumum tilfellum verið mjög erfið og
fæst oft ekki nema með skurðaðgerð og stundum
ekki fyrr en við krufningu. Iliti getur verið eina ein-
kennið, fáir hafa gulu eða verki yfir lifrarstað og
lifrarpróf geta verið eðlileg. Flestir þessara sjúkl-
inga eru eldri en 50 ára, en það er staðreynd að
bráðir kviðarholssjúkdómar í eldra fólki hafa ekki
eins ákveðin einkenni í för með sér og í yngra fólki.
Einkenni sem benda til þessara sjúkdóma eru há-
ir hitatoppar, fjölgun hvítra blóðkorna með vinstri
hneigð og truflun á lifrarstarfsemi, t. d. hækkun á
alkalískum fosfatasa. l,0Tc skann hefur reynst gagn-
legt til að finna lifrarígerðir. Gallvegir koma venju-
lega ekki fram við oral gallvegamyndatöku, það get-
ur þurft að gera i.v. cholongiografiu eða ERCP til
að fá mynd af þeim.
Igerðir í kviðarholi
Igerðir (abscess) í kvið geta átt sér margvíslegar
orsakir svo sem briskirtilsbólgu, rifið diverticulum,
bólgusjúkdóma í görnum eða grindarholslíffærum,
en algengustu orsakir eru sennilega sprunginn botn-
langi og undanfarandi skurðaðgerð. Það síðast-
nefnda er nokkuð algengt og getur verið erfitt í
greiningu.
Einkenni þurfa ekki að vera mikil og eru oft óljós,
t. d. slappleiki, máttleysi, fjölgun hvítra blóðkorna
og háir hitatoppar jafnvel í langan tíma með svita-
köstum þess á milli. Sýklalyfjameðferð getur drepið
þessi einkenni niður en þau koma venj ulega aftur að
henni lokinni.
læknaneminn
15