Læknaneminn - 01.09.1981, Síða 40

Mynd 1. Endurtekin atelectasis í lungum, homogen skuggi
yfir öllu vinstra lungnafelti, tilfœrsla til vinstri á miðmæti.
röntgenologisku breytingum viö atelektasis mun ég
snúa mér að því, en í upphafi þessa kafla (bls. 36)
gat ég um nokkur einkenni hennar. Skugginn, sein
fram kemur er yfirleitt homogen, en misþéttur, getur
verið allt frá því aS vera þéttur og áberandi í þaS aS
vera þunnur og vart sýnilegur. Af samfalli lunga eSa
lungnahluta getur leitt meiri eSa minni tilfærsla á
hjarta og barka yfir til sömu hliSar, breytt lega á
glufum og upplyft þind eSa jöfnunarþan, allt eftir
atvikum og þar sem hinn atelektatiski lungnahluti
kann aS liggja upp aS miSmæti, hjarta eSa þind,
rennur skuggi hans saman viS skugga þeirra, rendur
þeirra sem áSur voru skarpar mást út aS nokkru og
í einstöku tilvikum getur þaS veriS eina örugga
merkiS um atelektasis, s.k. randhvarf eSa „silhouette
einkenni", en hafa her í huga aS skuggi eSa þétting
af völdum annarra breytinga en atelektasis geta og
valdiS randhvarfi, konsolidasjón, íferSir, æxli, bjúg-
ur.
Atelektasis á öllu lunganu kemur fram sem homo-
gen skuggi yfir öllu lungnafeltinu, misþéttur aS vísu
eftir því hversu algjör hún er (sjá mynd 1). ASal-
berkja er þá stífluS, atelektasis nær alger og skugg-
inn þéttur og áberandi, hjarta og barki færS yfir til
sömu hliSar, hitt lungaS ofþaniS, jafnvel þrýst yfir
miSmæti (hernieraS) og þá oftar í gegnum efri
hluta fram miSmætis, sjaldnar í gegnum neSri hluta
aftur miSmætis aS baki hjartans. Hjarta-, þindar- og
lifrarskuggarnir renna saman viS atelektatiska skugg-
ann, engin skörp skii eru þar á milli þar sem um
sama þéttleika er aS ræSa. Rifin falla meira saman
og eru meira hangandi. Ef stíflan er ekki algjör, þá
er skugginn miklu þynnri, viS greinum kannski aS-
eins gráhvíta hulu yfir viSkomandi brj ósthelming,
sjáum kannski aSeins mun í góSri innöndun og til-
færslu á hjarta og barka yíir til þeirrar hiiSar
(,,flutter“).
Við lobctif atelektasis fara einkenni eftir því um
hvaSa lebus er aS ræSa, hvort samvextir eru til staS-
ar m. m. og á hve háu stigi stíflan er. Þíttleikinn fer
eftir því ásamt fleiru, og viS bugum aS iegu gluf-
anna, hiluss og miSmætis, þ. e. a. s. hjarta og barka,
aortaboganum í sumum tilvikum og þindinni. Þegar
um ófullkomna atelektasis er aS ræSa, eru kollateral
loftskipti möguleg í gegnum Kohn’s raufarnar og
Lamberts gangana og þetta getur gert þaS aS verkum
aS viS sjáum eitthvaS af loftfylltum lungnavef, sem
annars væri þéttur, þ. e. a. s. innan stíflusvæSisins
og valdiS því aS viS sjáum hjartaröndina, þótt um
atelektasa á mediala segmenti lob. med. sé aS ræSa,
þar sem randhvarf er annars reglan (sjá mynd 2),
og ef um stíflu á mjög lítilli berkju er aS ræSa þarf
hún e. t. v. ekki aS orsaka neinn skugga vegna hinna
Mynd 2. Atelectasis í lob. med., hjartaröndin skýr, þ. e. seg-
ment nœst hjarta loftað.
38
LÆKNANEMINN