Læknaneminn - 01.09.1981, Síða 52

Mynd 15. LiSlega fimmtugur maSur meS fjölda stórra hnúta
í báSum lungum. Meinvörp frá retroperitoneal rhabdomyo-
sarcoma.
tölu, t. d. járn, eins og við siderosis og hæmosider-
osis, en við mjúkvefjaþéttleika þurfa þeir að vera
heldur stærri eða vel títuprjónshausstórir, eins og viS
milier tuberculosis (miliaris af mileum = hirsikorn).
Dreifing eSa staðsetning bleLtanna getur veriS mis-
jöfn og stundum gefiS okkur vísbendingu, berkla-
skemmdir eru þannig algengastar ofantil í lungum,
steinsýki byrjar oft ofarlega miSsvæSis, aSrir sjúk-
dómar í neSstu feltunum, Fjöldinn er líka misjafn,
þannig ótölulegur fjöldi smábletta eSa hnúta viS
milier berkla, steinsýki og mikrolithiasis (sjá mynd
14) , færri og stærri blettir viS meinvörp (sjá mynd
15) , reticulosis og blettalungnabólgur. Þegar um
staka bletti eSa hnúta er aS ræSa hefur lögun þeirra,
útlit randanna og hvort þeir innihalda kalk t. d. mik-
iS aS segja fyrir okkur auk fleiri atriSa, meira aS
segja aldurs og kynferSis sjúklingsins. Okkur til
rægSarauka greinum viS blettina í 2 aðalhópa,
dreifSa og staka bletti eSa hnúta.
Dreifðir blettir
Þá greinum viS aftur eftir stærð í minni og stærri
bletti (setjum mörkin við 5 mm).
50
Dreifðir smáblettir eða hnútar geta haft ýmsar or-
sakir og stærð þeirra, útbreiðsla og þéttleiki gefið
okkur vissar vísbendingar eins og áður getur. Or-
smáir, þéttir títuprjónshausstórir dílar eða svo sjást
við steinsýki undan tini og járni og við hæmosider-
osis, en við aðrar tegundir steinsýki eru þeir yfir-
leitt aðeins stærri, sömuleiðis við milier berkla og
milier sarcoidosis, carcinosis og vissar veirulungna-
Ijólgur; við hlaupabólu má stundum sjá, einkum hjá
fullorðnum, dreifða smá díla eða hnúta í lungum.
Dreifða stœrri smábletti eða hnúta getum við m. a.
séð við langvinna áframhaldandi berkla, sveppa- og
veirusmit, dreifða blettalungnabólgu, lungnaödem,
jafnvel stóra smábletti og drep geta komið þannig
fram, þ. e. a. s. sem dreifðir stærri smáblettir, aðal-
lega neðst í lungum og gefa þá ekki einkenni; fitu-
tappa mætti lika nefna og loks meinvarpshnúta, en
þeir geta haft mjög misjafna stærð (sjá mynd 15).
Stakir blettir eða hnútar
Þeir geta verið misstórir og misjafnlega vel af-
markaðir. Vel skarpir stakir blettir eða hnútar af
minni gerSinni á borð við tíeyring upp í fimmkrónu-
pening geta verið berklakyns: berklahreiSur, íferS
eða tuberculoma, adenoma, drep, arterio-venöst ane-
Mynd 16. Æxli í lob. inf. sin. Reyndist oatcell. ASeins kvef-
einkenni, þess utan struma.
LÆKNANEMINN