Læknaneminn - 01.09.1981, Síða 57

Mynd 22. Ungur maður með endurtekið lojtbrjóst hœ. meg-
in, kompressions-atelectasa. Lyktaði með aðgerð.
loftbrjóst getur myndað hringlaga skugga, sem líkist
mjög bullu. Sneiðmyndir geta sýnt þunna ræmu af
lungnavef perifert, ef um subpleurala búllu eða cystu
er að ræða. Orsakir loftbrjósts geta verið margar, en
ekki er ætlunin að fara nánar út í þær. Greina má
3 aðaltegundir: traumatiskan, artificialan og spont-
an pneumothorax. Um spontan pneumotborax er tal-
að, þegar ekki verður sýnt fram á orsökina, þótt víst
sé talið að hann sé í langflestum tilfellum að kenna
rúptur á alveoler cystu eða smá emfysemblöðru und-
ir pleura visceralis.
Pneumomediastinum og pneumothorax geta farið
saman, einkum í ungbörnum og má þá örugglega
telja að pneumomediastinum hafi myndast fyrst.
Loftið resorherast venjulega fljótt, opið lokast, en í
sumum tilfellum verður að leggja inn sogdren og í
einstaka tilfellum að dekortikera.
LUNGNAÞAN
Með því er átt við ofþenslu á lungum með víkkun
á öndunarhólfunum handan minnstu berkjanna og
skemmdum á alveoluveggjum milli þeirra, þannig að
stærri holrúm, blöðrur eða búllur, myndast þegar
þeir rifna.
Þegar um einfalt þan á lungum er að ræða án
nokkurra vefjaskemmda er talað um hyperinflasjón,
ofþan, en um lungnaemfysem, lungnaþan, þegar
lungun eru yfirþanin og vefjaskemmdir eru líka. I
sinni algengustu mynd kemur lungnaþan fram við
stíflu á bronkioli. Hún hefur í för með sér erfiöa út-
öndun og intraalveoleri þrýstingurinn vex. Þetta get-
ur veriö staðbundið, en er lang oftast dreift, gengur
oft undir nafninu kroniskt obstrúktíjt einjysema og
eru tvær aðaltegundir greindar af því, panlobular
og centrilobular emfysema. Panlobular (eða pana-
cinos) emfysem er hið algenga form, tekur nokkuð
jafnt allt lungnasvæðið distalt við bronchioli ter-
minales, lungnavefurinn þar eyðileggst að meira eða
minna leyti alveg. I einum lobulus eru 3-5 acini.
Centrilobulert emfysem tekur aðallega miðhluta lo-
buli og eyðileggst takmarkaSur hluti af bronchioli
respiratorii, samliggjandi bronchioli geta kommuni-
seraS og stærri holrúm myndast, en ræmur af heil-
um lungnavef haldast óskertar. Blönduð form koma
fyrir, en eftir því sem emfysema vex, fær panlobuléra
myndin yfirhöndina (sjá mynd 23). Skortur á ser-
um enzymi, alfa-l-antitrypsini, finnst oft við krón-
iska obstrúktífa lungnasjúkdóma; um raunverulega
þýSingu þess er þó enn ekki vitað (né serum elastase
inhibitors hjá sumum emfysemsjúklingum). Með-
fædd tilfelli af emfysem þykkjast og er þá oftast um
Mynd 23. Emphysema. Mikil fibrosis.
LÆKNANEMINN
55