Úrval - 01.02.1967, Blaðsíða 17
HIN ÞÖGLU GÖNG DAUÐANS
15
nokkrum hluta. Hann er enn lifandi
en hefur ekki náð fullu viti aftur
og nær sjálfsagt aldrei. Hann hefur
því aldrei verið fær um öll þessi
ár að skýra frá með hvaða hætti
hann lifði af. Það eina, sem blaða-
maðurinn, sem þessa grein ritar,
gat fengið af viti frá Cozzilino, þeg-
ar hann heimsótti hann í geðveikra-
hælið, var það, að hann hefði kom-
ið að konu sinni dauðri með son
þeirra dauðan í fanginu. Þessa sögu
sagði hann blaðamanninum fjórum
sinnum og sársaukinn í augum hans
var ólýsanlegur. Annað getur hann
ekki sagt af viti, en þessa sögu.
Allt annað tal hans er óskiljanlegt
þrugl.
Slíkar harmsögur höfðu að sjálf-
sögðu gerzt margar í lest 8017. Lög-
reglunni reyndist ekki kleift að vita
deili á öllum hinum látnu. Margir
höfðu sökum atvinnu sinnar engin
skilríki og margir fölsk skilríki og
af þessum 521, sem dánir voru, vissi
enginn deili á 193 og voru þeir all-
ir jarðsettir í einni stórri gröf.
Frekari rannsókn af hálfu her-
stjórnar bandamanna, sem þarna
réði öllu leiddi aðeins til þess, sem
vitað var, að brennt hafði verið í
lestinni úrgangskolum, en kol var
mjög erfitt að fá í stríðinu. Kolin
voru frá Júgóslavíu og sökum þess
hve léleg þau voru myndaðist miklu
meiri kolsýringur við bruna þeirra.
Þar sem þetta var í miðri ógnar-
styrjöldinni, var öllum slysförum á
heimavígstöðvum vandlega haldið
leyndum og það kom ekki til mála
að færa Þjóðverjum þær gleðifrétt-
ir, að Bandamenn heiðu misst á
þennan hátt yfir 500 manns. í lög-
regluskýrslunni var þess þó getið,
að margir járnbrautarmenn hefðu
kvartað yfir hinum lélegu Júgó-
slavnesku kolum, sem þeir sögðu
að gerði þá sljóa og meðvitundar-
litla. Þrátt fyrir þetta, benti her-
stjórnin mönnum á, að kol væri
erfitt að fá, það væri stríð, og ítalir
skyldu sætta sig við þessi lélegu
kol, eða vera þá með öllu kolalaus-
ir, ef þeir vildu það heldur.
Ymsir ættingjar þeirra sem lét-
ust vildu þó höfða skaðabótamál
á hendur ítalska ríkinu, eftir að
stríðinu lauk, en þá fann það ágæta
ríki þá lausn á málinu, að herstjórn
Bandamanna hefði í rauninni
stjórnað, sem satt var, og það væri
ekki hægt að heimta skaðabætur
af þjóð í hernaði, þó að hún legði
andstæðingum sínum ekki til fyrsta
flokks kol. Einhverjar greiðslur
innti samt ítalska stjórnin af hendi
til aðstandenda. Nú er ekki þörf á
að halda þessu einkennilega slysi
leyndu lengur og hin mikla gröf við
Balvaho lýsir betur en nokkur orð
fá gert, að hér er ekki um reyfara-
frásögn að ræða heldur blákaldan
veruleika.
Lest 8017, sem stöðvaðist 1 göng-
um dauðans, er söguleg staðfeynd,
sem ekki fellur í gleymsku héðan
af.
Allir menn eru jafnir .... í augum fiskanna.
Herbert Hoover.