Úrval - 01.03.1968, Side 27

AÐ SKAPA ANDLIT
25
þar viðstaddir starfsmenn og sér-
fræðingar minjasafnsins. Allir þótt-
ust sjó ljóslega svip skáldsins á
mótuðu myndinni, og því nákvæm-
ar sem þeir skoðuðu, því betur
sannfærðust þeir um það, að þarna
væri komin höfuðkúpa Schillers,
og væri andlitið rétt mótað. Mynd
Gerasimovs sýndi lifandi andlit, þar
sem dánargríman, svo sem vitan-
legt er, var felld yfir andaðs manns
andlit, þar sem slaknað var á öll-
um vöðvum og auk þess hafði það
færzt úr lagi við það að dánar-
gríman var sett á það.
En hvað kom þá til að H. Welker
hafði skjátlast svona? Gerasimov
segir ástæðuna vera þessa: — Mað-
urinn sem gerði grímuna batt fast
utan um hárið, að líkindum til þess
að það ataðist ekki af gipsinu. Þeg-
ar hann skar af öll merki um
klútinn, sem bundið var um hárið,
tók hann of mikið af, og olli það
því að illt var að geta sér rétt til
um sköpulag höfuðsins. Af því staf-
aði ósamræmið milli dánargrímunn-
ar og höfuðkúpunnar.
Brjóstmynd þessi eftir Gerasimov
er nú komin á Schillersafnið í
Weimar.
Það var rithöfundur frá Tajik-
istan (Tadzhkistan), sem stakk upp
á því við Gerasimov, að hann gerði
þannig lagaða eftirmynd af þjóð-
skáldi Tajikistans, Rudaki, sem dó
fyrir 1100 árum, og eru fáar heim-
ildir til um ævi hans. Þorpin í
grennd við Samarkand, Bukhara og
jafnvel í Afganistan, þóttust öll
eiga tilkall til hans.
Rudaki er sagður vera upphafs-
maður persneskra bókmennta. Mál-
ið sem hann ritaði á, heitir farsi,
og er sú tunga, sem nú er töluð
í Tajikistan, af því runnin.
Þegar nálgast tók 1000 ára afmæli
Rudakis, var Gerasimov beðinn að
finna gröf skáldsins, og að gera
brjóstmynd af honum, ef höfuð-
kúpa hans fyndist. Gerasimov hafði
ekki við annað að styðjast í leit
sinni en nafnið á þorpinu þar sem
Rudaki var grafinn, heitir það þorp
Panjrud og er í Tajikistan.
Ef finna skal bein ákveðins manns
í gröf og þekkja þau frá öðrum,
má styðjast við framburð sam-
tímamanna ef því verður við kom-
ið, sagnir og sögur, fatnað og skart-
gripi, ef finnast, en áreiðanlegast
er að fara eftir breytingum á bein-
um, sem stafað hafa af áverkum
eða sjúkdómum, sem þó hafa ekki
þurft að hafa komið fram á beini
beinlínis.
Sú sögusögn var alkunn, að skáld-
ið hefði verið blint, en enginn vissi
hvort hann hefði verið blindur frá
barnæsku eða orðið það á efri ár-
um. Sumir sagnfræðingar héldu því
fram að hann hefði verið blindað-
ur í refsingarskyni fyrir að taka
þátt í stjórnmála- og trúarbragða-
erjum. Gerasimov ákvað að reyna
að komast að því hvernig þessu
væri farið. Hann ályktaði sem svo
að sjá mætti af kvæðum skáldsins
hvenær á ævinni hann hefði orðið
blindur, því eftir það mundi sjást,
að þegar hann væri að lýsa sýni-
legum hlutum, mætti sjá að þar
væri einungis um endurminningar
að ræða.
Gerasimov tók nú til óspilltra