Úrval - 01.03.1968, Side 40

38
ÚRVAL
líkaði hollenzkt grænmeti. „Hol-
lenzkir tómatar eru ætíð mesta af-
bragð,“ svaraði hún. „Þeir eru vel
þroskaðir og þéttir í sér. Og saltið
nýtist vel, ekkert þarf að fara til
spillis. Þó að það kunni að vera
helmingi dýrara, borgar sig betur
að kaupa það. Okkur kemur öllum
saman um þetta.“
En hér er ekki nema hálfsögð
sagan. Blóm dafna engu miður en
grænmeti við þessi hin ákjósanleg-
ustu skilyrði, og salan á þeim nem-
ur nú 220 milljónum gyllina á ári,
— hefur vaxið um 400% síðan árið
1950.
Stærð og framleiðsla gróðurhús-
anna er mjög misjöfn. Ýmis af þess-
um fyrirtækjum mega kallast fjöl-
skyldufyrirtæki, önnur eru risavax-
in. Eitt þeirra, sem kallast Van
Staaveran, hefur hér um bil 8 ha.
undir gleri, og starfa þar 100 verka-
menn, og eru þar miklar fjárfest-
ingar í húsum, hitunarkerfi, vélum
og farartækjum. Maurice van Staa-
veran hefur verið forustumaður um
nýjar og betri ræktunaraðferðir, og
einnig hefur hann leitað fyrir sér
um að vinna eldsneyti á ódýrari
hátt, aðallega olíu.
Það var á einum afarköldum vetri,
að kostnaðurinn við kyndingu gróð-
urhúsanna fór fram úr öllu valdi,
og gerði hann þá fyrirspurnir og
var sagt, að í olíuskipum, sem fluttu
olíu til Amsterdam, væru allmiklar
dreggjar undir í þrónum, sem ekki
væru markaðshæfar, en olíukaup-
menn vildu losna við fyrir lítið
verð. Tók hann þá til og iét tank-
bíla sína sækja þetta, og reyndist
það fullgott eidsneyti handa gróður-
húsunum, en afganginn, sem hann
þurfti ekki sjálfur, seldi hann öðr-
um gróðurhúsaeigendum.
Annar frægur gróðurhúsaeigandi
hollenzkur hét frú Eveleens. Kona
þessi er dáin, en fyrirtækið ber enn
nafn hennar. Hún stofnaði það þeg-
ar hún varð ekkja, í því skyni að
verða fær um að ala upp og koma
til mennta fimm sonum sínum, en
þeir tóku við því þegar hún hætti,
og dafnaði það og óx í höndum
þeirra. Þar eru nú h. u. b. 3 ha. und-
ir gleri, og eru þar einkum ræktað-
ir burknar, 40 tegundir alls, og seld-
ar úr landi fimm milljónir ung-
plantna árlega.
Til þess að tryggja hinum skamm-
lífu, afskornu blómum öruggan
markað hafa Hollendingar fundið
ráð sem vel duga, bæði um kaup-
samninga, flutninga á miklu magni
á sem skemmstum tíma, og til að
minnka til muna alla skriffinnsku
þessu viðvíkjandi.
Það var einu sinni snemma morg-
uns að ég fór á markaðstorg það
sem kallast Aalsmeer, og er annað
af tveimur sem eru umkringd gróð-
urhúsum, og er þangað klukkutíma
akstur frá Haag. Fyrst gekk ég með-
fram þessum löngu, lágu byrgjum,
skínandi fögrum þar sem afskorn-
um blómum og pottaplöntum hafði
verið raðað um nóttina skömmu
fyrir dögun.
Þangað voru þá komnir kaupend-
ur frá ýmsum löndum, 200 talsins,
og hafði hver þeirra merki um það
hver hann væri og hvaðan, fyrir
framan sæti sitt. Sumir voru frá
Norðurlöndum, aðrir frá Bretlandi,
Belgíu, Luxemburg, Vestur-Þýzka-