Tímarit Hins íslenzka bókmentafélags - 01.01.1900, Blaðsíða 67
67
drátt til þess að tala það fyrir nokkorum sem konungi
er til úhlýðni eða á móti sé hans réttum boðskap," og
einnig „allir þeir sem þeim samþykkja".1
Öll þessi dæmi sýna, að orðið landráðamaður er not-
að eigi að eins um þá menn, sem ráða lönd og þegna
undan konungi, heldur og um þá, er gjöra eitthvað það,
er konungi gat staðið hætta af, eða breyta eitthvað í
þá átt á móti boðum konungs, eða jafnvel gjöra eitt-
hvert það verk, sem hindrar að landsins lögum verði
fullnægt, svo sem að frelsa þjóf eða útlægan mann. Úr
því að Hákon konungur var svo reiður við Snorra og
vildi fara hörðum orðum um hann í brjefi sínu fyrir það,
að hann fór út í banni hans, lá ekki nær fyrir konung
að nota nokkurt annað illt orð um hann fyrir þetta, en
einmitt orðið landráðamaður. Konungarnir voru eigi
ávalt orðvarir, er þeir reiddust; má geta þess um Ólaf
Svíakonung, að hann kallaði Rögnvald jarl „sannan at
landráðum" við sig fyrir það, að hann hafði gjört grið
og frið við Ólaf konung Haraldsson, og segir Snorri
Sturluson frá þessu. 2 Var þannig orð þetta opt notað
um fleira en beinlínis um það, að ráða land undan kon-
ungi. Mun það nú augljóst orðið, að þótt Hákon kon-
ungur kallaði Snorra landráðamann við sig, þá sannar
það alls ekki, að Skúli hafl gjört Snorra að jarli, nje að
Snorri hafl lofað Skúla að halda íslandi undir hann.3)
1) N. G. L. H, 438.
2) Hkr. II, 142 (útgáfa Fiuns Jónssonar).
3) I sambandi við þetta nm Suorra má minna á, hve kon-
ungur var reiður þorleifi þórðarsyni fyrir það, að hann fór heim
í óleyfi konungs og hlýddi eigi síðar brjefum konungs eða boðum.
Hann vildi taka af honum ríki hans í staðinu. Sturl. II, 118—
19; Fms. X, 24; Frís. 533; Eirsp. 409. l*á rná geta þess, að
Heinrekur biskup kallaði þá Hrafn Oddsson og Sturlu l’órðarson
og alla fylgismenn þeirra laudráðamenn, af því þeir vildu eigi
lofa Þorgils skarða að taka Borgarfjörðinn undir konung, og