Tímarit Hins íslenzka bókmentafélags - 01.01.1900, Blaðsíða 180
180
Steenstrup segir, að ýmsir hafl tekið eftir því, að kol-
krabbar geti geflð frá sér svo sterk hljóð, hvort sem þeir
eru í sjónum eða komnir upp á þurt land, eða þau heyr-
ist jafnvel áttunda hluta úr milu.1
Að lokum skal ég geta þess, að hafstrabmurinn,
sem gefið er um í Konungsskuggsjá og Gröndal lýsir á
bls. 110—11, á ekki heima í kynjaríki skrímslanna og
ofsjónanna, heldur í ríki náttúrunnar, og er eflaust ekkert
annað en kolkrabbi, enda kippir honum mjög í kynið til
hafmanns Odds byskups.
Margýguriu er líka k'diuð hafgúa eða hafgufa, haf-
frú, hafgýgur og meyflskur. Trúin á ferlíki þetta er æfar-
gömul, og kemur hún þegar fyrir í ritum frá 13. öld, svo
sem Konungsskuggsjá, en til eru iíka yngri sagnir um
uppruna hennar, og eftir þeim ei- margýgurin annað-
hvort drottning eða kóngsdóttir í álögum.2 Annað af
ævintýrum þessum er frá 17. öld, svo að auðséð er, að
þessi kynjasaga um uppruna margýgjanna er all-gömul.
Sagnir eru til um það, að hafyýgjar syngi fagurlega
til að hæna að sér skip. Þær svæfa sjómenn þá sem
eru svo heimskir að sigla á hljóðið, með sætum söng-
vum, og draga þá svo til sín í sjávardjúp. Sagt er, að
hafgýgurin geti sungið öll lög nema Te deum. Einu
sinni elti hafgýgur skip, og söng í sífellu, þangað til all-
ir skipverjar vóru sofnaðir nema einn. Hann var hinn
mesti listamaður til söngs, og söng öll lög með henni,
en á meðan var lionum enginn háski búinn, því að ekki
var hætt við að hann sofnaði. Loksins tók hann að
syngja upphaflð á Te deum. og hvarf margýgurin þá.
Sjaldan er getið um söng hjá hafgýgjum í íslenzkri þjóð-
1) Atlanterha rets oolossale Blæksprutter, í Porhandl. ved de
skand. Naturforsk. 7. mpde. Ohria. 1857, bls. 182—85.
2) Þjóðsögur Jóns Árnasonar II, bls. 406—407, og Þjóð-
sogur og munnmæli 1899, bls. 227—28.