Skírnir - 01.12.1917, Blaðsíða 42

376
Þjóðfélag og þegn.
[SkírnijD
ingar útlendir telja frumskilyrði allra endurbóta í skatta-
málum, þá er ekki furða, þó tillögur þeirra verði »á víð'
og dreif« og því lítill leiðarvísir fyrir þá, sem vilja afla-
sér sjálfstæðrar skoðunar og þekkingar á jafn mikilsverðu.
málefni og skattamálið er. Er því ekki að undra, þótt
lítilli þekkingu sé fyrir að fara í þessurn efnum lijá ís-
lenzkri alþýðu, á meðan henni gefst ekki kostur á að'
kynnast öðru, en meira og minna úreltum kenningum um
skattálögur, og aðferðum, sem vægast sagt geta að einS'
talist mismunandi slæm neyðarúrræði- til að ná fé í lands-
sjóðinn.
En þrátt fyrir það, eða öllu heldur af því, að svO'
mjög skiftast leiðir með mönnum við úrlausnir þessa
vandamáls, er full nauðsyn til að leita eftir því, hvorfc
þó sé ekki til þau undirstöðuatriði, sem náð gæti
viðurkenningu allra þeirra, sem hugsa vilja fordómalausfc
um málefnið. Gæti þau um leið orðið einskonar mæli-
kvarði á ríkjandi skattastefnur og þær tillögur, sem fram
koma til breytinga, og yfirleitt skerpt meðvitund manna*
um það, hvaða skilyrðum skattur þarf að fullnægja til a&
geta talist haganlegur, skynsamlegur og rétt-
látur. Ætlajeg þá fyrst að telja upp nokkraytri eigin-
leika eða kosti, sem skattar þurfa að hafa til að geta^
fullnægt ofannefndum kröfum:
1. Að skattstofninn sé augijós og ákveðinn, svo eigi’
komist að undandráttur frá greiðenda hálfu, né til—.
hliðrun af hendi skattkrefjanda.
2. Að niðurjöfnun skattsins sé einföld og óbrotin og
eftirlit auðvelt.
3. Að innheimtan sé auðveld og ódýr, og að skatturinn
falli svo beint, sem • verða má, á þá, sem hann er
ætlað að greiða, svo að sem allra minstur munur verði
á tekjum landssjóðsins og útgjöldum þjóðarinnar tih
opinberra þarfa.
4. Að skatturinn vaxi af sjálfu sér, jafnbliða auknunœ
framförum og gjaldþoli þjóðfélagsins.
5. Að réttur gjaldandi geti ekki velt skattinum á aðrav