Skírnir - 01.12.1917, Blaðsíða 58

392
Þjóðfélag og þegn.
[Skírnir'
stað gæti borið, og dregið undir sig alla verðhækkun,-
jafnóðum og hún kæmi fram.
En ef þjóðfélagið sjálft ætti öll náttúrugæðin —
hvað þá?
Þessi dæmi eru ekki tekin beinlínis úr líflnu, eins og
það er, en þau eru dregin fram til að benda á það ein-
okunarvald, sem jarðeignaréttindunum fylgir, og þjóðfé-
lagsskipulagið leggur óskorað og kvaðalaust í hendur þeirm
tiltölulega fáu mönnum, sem land eiga1).
í raun réttri horfir málið þannig við, að landverð’
í þessum skilningi skapast á hverjura stað af'
þeirri eftirspurn, seni á því er að lifa þar, eins og sést á
því, að í bæjum og borgum er geipiverð á hverjum land-
skika, þó melur sé eða sandur einn, en upp til afdala er
landið næstum verðlaust, þótt frjósamt kunni að vera, en
því valda staðhættir, að þar vill enginn setjast að. — A
meðan Ingólfur landnámsmaðar var einn hér á landi,
var landið jafn verðlaust, eins og áður en hann kom, þó'
landkostir væri engu minni en síðar, og svo var það'
líka framan af landnámsöldinni, meðan eftirspurnin rak
sig ekki á nein takmörk. Þá er þess líka getið, að meniu
gáfu lönd vinum sínum og vandamönnum, en siðar á
landnámsöldinni er oft getið um landa k a u p, en sjaldan
g j a f i r, og kom þetta ekki af því, að risna höfðingjanna
hefði gengið saman, heldur hinu, að landið fekk v e r ð-
J) Með nokkrum sanni mætti segja, að þeirrar einokunar á jarðar-
afnotum, sem hér er talað um, gæti ekki mibið hér á landi cnn. Þó
getur engum dulist, sem fylgt hefir hreytingum siðari ára á þessu sviðit.
að stefnan er fyllilega hin sama og í öðrum löndum, en þar er hún að'
eins orðin augsýnilegri, því heil stétt manna hefir þar slíkar tekjur
eingöngu til lífsuppeldis, og þarf því ekki annað fyrirlífinu að hafa
on krefja inn tekjurnar.
Þannig er í fleiri atriðum á þjóðhagsmálasviðinu (og viöar), að'
áhrif og einkenni hins „nýja tíma“ eru ekki orðin fyllilega a u g 1 j ó s o g
áþreifanleg hér, og verða þvi þaraðlútandi ályktauir að hafa jöfn-
um höndum hliðsjón af litlendum dæraum og reynslu, og hinu hvert
s t e f n i r í því iilliti hér. Að öðrum kosti eru þær strax við fæðinguna
orðnar á eftir tímanum.